CO2 Emission Inventory in Türkiye and Estimation of CO2 Concentration over Türkiye by Using Dispersion Modelling

Date

2025-3-24

Author

Can, Ali
Atımtay, Aysel
Tokdemir , Turgut

Metadata

Show full item record

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

Item Usage Stats

25
views

17
downloads

Cite This

Atmosferin yoğunluğu ve bileşiği Dünya sıcaklığını güçlü bir şekilde etkilemektedir. Sera gazı salınımı atmosfer dengesini değiştirerek ve enerjinin bir kısmını absorbe ederek hapsetmiştir. En önemli sera gazı (CO2)karbondioksit’tir. Atmosferdeki CO2 konsantrasyonu sürekli artmaktadır ve artmaya devam edecektir. CO2 konsantrasyonundaki artışın en öenmli sebebi enerji üretimi için fosil yakıtların kullanılmasıdır. Atmosferdeki CO2 sera etkisinin yaklaşık %60'ından sorumlu olduğu tahmin edilen en önemli direk seragazıdır. Bu çalışmanın temel kapsamı, 1990 - 2003 dönemi için il ve ilçe bazında CO2 envanterleri oluşturmak ve dağılım modellemesinin sonuçlarını elde ederek, değerlendirmektir. Hane halkı, ulaşım, sanayi ve termik santrallerden toplanan veriler CO2 için, ilçe düzeyinde emisyonları tahmin etmek için kullanılmıştır. Ancak 2004 yılından sonra elde edilen veriler çalışmaları devam ettirmek için yerli değildir. Özellikle veri gizliliği nedeniyle yer seviyesindeki CO2 konsantrasyonları tahmin edilememiştir. Bu nedenle, konsantrasyon çalışmasının projeksiyonu yalnızca 2004 yılı için yapılmıştır. Ancak emisyon envanteri 2010 yılına kadar tahmin nedilmiştir. Bu yıldan sonra, il ve ilçe bazlı projeksiyonlar çok sayıda hata ve belirsizlik içermektedir. Toplanan aktivite verilerinin yanı sıra, ekonomik koşullar, endüstriyel gelişim, termik santral sayısının artması ve hane sayısının değişmesi çok sayıda hata ve belirsizlik yaratmıştır. Ayrıca, hane halkı, endüstriyel faaliyetler ve termik santralleri içeren detay veriler gizlidir ve devlet kurumları ile anlaşma yapılmasını gerektirmekte ve kişisel hakların korunumu gereği çalışma detaylandırılamamaktadır. Bu nedenle, çalışma dönemi 1990 ve 2003 ile sınırlıdır. Ancak, seçilen dönem baz yılının dikkate alınması için çok önemlidir. Türkiye'nin Sözleşme ve Kyoto Protokolü kapsamında baz yılı yoktur. 1990-2003 yılları arasındaki yıllara ait envanter de Türkiye'deki endüstriyel gelişim dikkate alındığında bu zaman dilimi çok önemlidir. Bu süre zarfında, Türkiye ekonomisine bağlı olarak CO2 emisyonunda çok kritik bir artma eğilimi gözlemlenmiştir. CO2 emisyon eğilim analizi farklılık göstermekle birlikte genel eğilimi artış yönündedir. Bu çalışma ile Türkiye'nin ekonomik koşullarındaki dalgalanma ile emisyon envanteri arasında bir ilişki olduğu nettir. Emisyon envanteri kullanılarak, Ülkemizdeki CO2 dağılımı, US Çevre Koruma Ajansı (EPA) tarafından geliştirilen Endüstriyel Kaynak Kompleksi Uzun Vadeli Modeli, Sürüm 3 ISCLT3 kullanılarak hesaplanmıştır. Modelleme hesaplamalarının sonuçlarına dayanarak, yer seviyesi CO2 konsantrasyon haritaları hazırlanmış ve Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) teknikleri kullanılarak Türkiye'nin coğrafi haritası üzerine veriler işlenerek kirletici kontur haritaları oluşturulmuştur. Tüm bilgileri haritalamak için CBS teknikleri kullanılmıştır. Bu çalışmada 1990-2003 yılları arasında yürütülen CO2 emisyon envanterinin sonuçları, 1990 yılında CO2 emisyonunun 142.45 milyon ton/yıl olduğunu ve en yüksek emisyonun 2000 yılında 207.97 milyon ton/yıl değeriyle hesaplandığını göstermiştir. CO2 emisyonlarının bölgesel dağılımı, Marmara Bölgesi'nin yıllar boyunca ortalama 54.76 milyon ton/yıl değeri ile en yüksek bölgesel CO2 emisyonunu yaydığını göstermiştir. Ayrıca, Marmara ve Ege Bölgelerinin Türkiye'nin CO2 emisyonunun yarısını yarattığı da sonucuna da ulaşılmıştır. En yüksek yer seviyesi CO2 konsantrasyonları her zaman Marmara Bölgesi'nde elde edilmiştir. Bu durum 2024 yılında da devam edecektir.

Subject Keywords

CO2 Emission Inventory, CO2 Contours, ISCLT3, IPCC Methods, CO2 Emisyon Envanteri, CO2 Konturları, ISCLT3, IPCC Yöntemleri

URI

https://dergipark.org.tr/tr/pub/gujsc/issue/90949/1590432
https://hdl.handle.net/11511/114130

Collections

Department of Environmental Engineering, Article