Date

2016-04-15

Author

Altun, Dilek
Erden, Feyza
Snow, Catherine E

Metadata

Show full item record

Item Usage Stats

1303
views

0
downloads

Cite This

Okuryazarlık becerileri, bireylerin hem akademik hem de sosyal yaşamlarında bilgiye ulaşma sürecinde yaşam boyu kullandıkları temel becerilerden biridir (Akyol, 2012; Allen, 2012; Güneş, 2004; UNESCO, 2009). Yazılı dilin çözümlenmesi yoluyla, bireyin yazıdan anlam kurma süreci olarak tanımlanan okuma (Akyol, 2012; Thompkins, 2005), bireyin birbirini kuşatan birçok alt beceriyi kullanmasını gerektiren karmaşık bilişsel bir süreçtir (Duke ve Pearson, 2008; Scarborough, 2009; Stauffer, 1969). Scarborough (2001 ) okuma süreci ve bu süreçte kullanılan becerileri açıklamak için Okuma Halatı Modelini (“Reading Rope Model”) ortaya atmıştır . Okuma Halatı Modeline göre, okuma becerisi içiçe yuvalanmış birçok alt beceriden oluşmaktadır. Halat bütüncül olarak okuma becer isini, halatın lifleri ise okuma sürecinde kullanılan her bir alt beceriyi temsil etmektedir (Scarborough, 2009). Bu modele göre, okuma sürecinde kullanılan alt beceriler; kelime tanıma ve dili anlama olarak iki ana kısımdan oluşmaktadır. Kelime tanıma, yazılı dili çözümleyerek kelimeleri doğru bir şekilde seslendirme olarak ifade edilmektedir. Sesbilgisel farkındalık, yazı farkındalığı ve alfabe bilgisi gibi erken okuryazarlık becerileri, kelime tanıma becerisinin öncülü olan becerilerdir (Scarborough, 200 9). Yazılı dilin çözümlenmesi yoluyla yazıdan anlam kurma sürecinde ise dili anlama becerilerinin kullanılması gerekmektedir. Kelime dağarcığı, yazı kavramları, önbilgi ve sözel dil becerileri dili anlama becerisinin öncülü olan gerekli becerilerdir. Scarborough’a (2009) göre birey kelime tanıma sürecinde otomatiklik kazanarak ve dili anlama sürecinde strateji geliştirerek, bu iki ana sürecin birbiri ile etkilişim halinde olmasıyla yetkin ve akıcı okuyucu haline gelebilmektedir. Okul öncesi dönemde çocukların sahip oldukları erken okuryazarlık becerileri ise ileriki dönem okuma becerilerinin öncülü ve yordayıcısıdır (Scarborough, 1998; 2009). İlgili alanyazında birçok araştırma erken okuryazarlık becerilerinin ileriki dönem okuma becerileri ile ilişkili olduğunu göstermektedir (Catts, Herrera, Nielsen ve Bridges, 2015; Kim ve Petscher, 2011; Lepola, Lynch, Kiuru, Laakkonen ve Niemi, 2016; McCardle, Scarborough ve Catts, 2001; Munger ve Blachman, 2013; NELP, 2008; Riedel, 2007; Storch ve Whitehurst, 2002). Bu araştırma sonuçları erken okuryazarlık becerilerinin ileriki dönem okuma becerileri açısından önemini ve okuma becerilerini kazanmanın çok yönlü bir süreç olduğunu ve birçok beceriyi kapsadığını işaret etmektedir. Günümüzde yaygın olarak kabul gören görüşlerden biri olan filizlenen okuryazarlık (“emergent literacy”) görüşüne göre de, okuryazarlık edinme süreci, ilkokulda verilen formal eğitimden önce başlamakta ve okuryazarlık becerilerinin öncülü olan becerilerin temelleri erken çocukluk döneminde atılmaktadır (Clay, 1967; Goodman, 1986; Teale ve Sulzby, 1986; Whitehurst ve Lonigan, 1998; 2001). Çocuklar okul öncesi dönemde çevreleri ile etkileşimleri sonucunda sözel ve yazılı dil ile ilgili bazı deneyimler kazanmaktadır. Kazanılan bu deneyimler, çocukların yazılı dil ile sözel dil arasındaki ilişkinin farkına varmalarını ve yazılı dilin form ve işlevi hakkında bilgi edinmelerini desteklemektedir (Goodman, 1986; Teale ve Sulzby, 1986). Goodman’a (1986) göre erken çocukluk dönemi, okuma becerilerinin öncülü olan bu becerilerin kök salması için gerekli olan toprak görevini üstlenmektedir. Bu nedenle, erken okuryazarlık becerilerinin gelişimi için çocukların okuryazarlık açısından zengin ortamlara ihtiyaçları vardır. Birçok çalışma çocukların erken okuryazarlık becerilerini destekleyen ortam ve deneyimleri araştırmıştır (Cassel, 2011; Evans, Shaw ve Bell, 2000; Roberts, Jergens ve Burchinal, 2005; Senechal ve Le Fevre, 2014; Snow ve Beals, 2006; Weigel, Martin ve Bennett, 2005; Weisleder ve Fernald, 2013; Yeung ve King, 2016; Zhang, Hur, Diamond ve Powell, 2015). Bu araştırma sonuçları çocuklara ev ortamında sunulan sözel ve yazılı dil deneyimlerinin, materyal ve etkileşimlerinin, çocukların erken okuryazarlık beceri gelişimlerini besleyen önemli bir kaynak olduğuna dikkat çekmektedir.

URI

https://hdl.handle.net/11511/82871
https://www.academia.edu/29271283/F%C4%B0L%C4%B0ZLENEN_OKURYAZARLIK_OKUL_%C3%96NCES%C4%B0_D%C3%96NEM_SES_VE_YAZI_FARKINDALI%C4%9EI_BECER%C4%B0LER%C4%B0N%C4%B0_BESLEYEN_EV_%C4%B0%C3%87%C4%B0_KAYNAKLARIN_%C4%B0NCELENMES%C4%B0

Collections

Graduate School of Social Sciences, Conference / Seminar