Date

2016-12-03

Author

Beşpınar Akgüner, Fatma Umut

Metadata

Show full item record

Item Usage Stats

174
views

0
downloads

Cite This

Bu sunumda, Soma’da 13 Mayıs 2014 tarihinde meydana gelen maden faciası sonucu eşlerini yitirmiş kadınların yaşamlarındaki kayıplara bağlı olarak aile ve toplumsal ilişkilerindeki dönüşüm ele alınacaktır. Kadınların 13 Mayıs 2014 tarihini yaşamlarında bir tür kırılma olarak deneyimledikleri görülmektedir. Olaydan bir yıl sonra gerçekleşen bu çalışmada, faciayı izleyen süreçte kadınların kayıplarına ilişkin algı ve deneyimlerinin yanı sıra, aile ve toplumsal ilişkilerinde toplumsal cinsiyet rollerinin, kimliklerinin ve ilişkilerinin geleneksel ataerkil formlarla yeniden yorumlandığı ve güçlenerek üretildiği ortaya çıkmaktadır. Bu çalışma, 2015 Haziran ve Ağustos ayı içinde Soma’da 15 kadınla yapılan derinlemesine görüşmelere dayanmaktadır.İnsan eliyle ortaya çıkan afetleri çalışanaraştırmacılar bu afetlere ilişkin risk algısının kadınlarda erkeklerden daha yüksek olduğunu ortaya koymaktadır. Kadınlar yaşadıkları çevrede kimyasallar ve nükleer santrallere dair erkeklerden daha duyarlı ve riske ilişkin daha kaygılıdır (Fothergill, 1996; Cutter vd., 1992). Ancak 13 Mayıs 2014’te insan eliyle ortaya çıkan bu afet yukarıda ifade edilen afetlerden farklılıklar içermektedir: Nükleer santraller ve kimyasallar çevresel sağlık risklerini tüm çevre sakinleri için oluşturmaktadır. Oysaki madenfaciası, erkek maden işçilerine yaşamsal açıdan ciddi bir risk oluştururken, kadınlar eşlerinin ölümü sonucu “kayıp riski” ile karşı karşıyadır. Toplumsal, siyasi ve ekonomik birçok nedene bağlı olarak işçi erkekler riski yönetme güçlerini oldukça sınırlıalgılarken, kadınlar için bu süreç, maruz kalındıktan sonra başlamaktadır ve bu açıdan irade, kontrol, yönetme, seçim gibi kavramlar tamamıyla anlamını yitirmektedir. Ancak yine de, kadınların facia öncesinde “kayıp riski”ne ilişkin kuvvetli algıları olduğu ve bu algının facia sonrası deneyimlerini belirlediği görülmektedir.Kadınlar eşlerini kaybettiklerinde toplumsal ilişki ve toplumsal statülerini de kaybetmektedirler. Kadınlar aileleri ve toplumsal çevrelerince toplumsal yaşama katılımda, maddi kaynakları yönetme ve harcamalarında, giyim kuşamlarında ve aile içi ve dışı ilişkilerinde gözetim ve denetim altında olduklarını belirtmektedir. Sözü edilen çoklu gözetim ve denetim mekanizmaları, Soma’da “zengin dul” kategorisiyle ortaya çıkmaktadır. Afet sonrası ellerine geçen maaş, tazminat, ayni ve nakdi yardımlara bağlı olarak, kadınlar, aileleri ve toplumsal çevreleri tarafından “zengin dul” olarak görüldüklerini ve bu algının toplumsal statülerini ve buna bağlı olarak tüm ilişkilerini dönüştürdüğünü belirtmektedir. Ayrıca, ilgili yazında da belirtildiği gibi (Drabek ve Key, 1984; Enarson, 1998), afet sonrası hayata geçirilen sosyal hizmet ve yardımlar da kadınların geleneksel toplumsal cinsiyet rollerini güçlendirmektedir. Eşlerini maden faciası ile kaybeden kadınların yaşları, çocuklarının olup olmaması, çocuk sayısı, çocuklarının yaş ve cinsiyetleri, aile ve toplumsal ilişkilerindeki gözetim ve denetim mekanizmalarının işleyişinde belirleyici rol oynamaktadır. Sonuç olarak, kadınların çok boyutlu kayıpları, içinde yaşadıkları geleneksel toplumsal cinsiyet algı, mekanizma ve ilişkilerinin güçlenmesiyle onları facia öncesinden daha kırılgan hale getirmektedir.

Subject Keywords

Toplumsal cinsiyet, İnsan eliyle afet, Kayıp riski, Aile ve toplumsal ilişkiler

URI

http://www.sosyolojikongresi.org/ekitap/2016/ozetler.pdf
https://hdl.handle.net/11511/83399
http://www.sosyolojikongresi.org/s/2498/i/ozetler.pdf

Collections

Department of Sociology, Conference / Seminar