The Structure of Protection in Turkish Manufacturing Industries

Date

1975

Author

Olgun , Hasan

Metadata

Show full item record

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

Item Usage Stats

12
views

1
downloads

Cite This

Birinci Beş Yıllık Planın uygulamaya konulmasından günümüze kadar ülkemizin hükümetleri sanayileşmeyi gerçekleştirmek için çe şitli ekonomik politikalar izlemişlerdir. Birinci Plan döneminde itha lât ikamesine önem verilmiş ve yerli üretim gümrük vergileri, ithalât sınırlamaları ve ithalât yasakları ile korunmuştur. İkinci Plan döne minde de yerli üretim bu koruyucuyu tedbirlere ek olarak çeşitli teş vik tedbirlerileri ile geliştirilmeye çalışılmıştır. Koruyucu ve teşvik edici tedbirler dolaysız ve dolaylı olarak yatırım maliyetini ve netice de de yatırım kârlılığını etkilemektedir. Ancak çeşitli teşvik politika ları ile sağlanan net teşvik miktarları endüstriler arasında eşit olarak dağılmayabilir. Bu durum söz konusu ise kaynakların optimal dağı lımı engellenmiş demektir. İkinci olarak, ithalât ikameleri ile ihracat mallarına sağlanan koruma ve teşvik yüksekliği arasındaki fark yerli piyasa için üretim ile ihracat için üretim arasında kârlılık farkı do ğurabilir. Yerli piyasa için üretim ihracattan daha kârlı ise ihracatın gelişmesini engeleyen bir durum sözkonusudur. Burada ortaya çıkan soru ihracata yönelik teşvik tedbiılerinin yerli üretime oranla ihracatı gerçekten teşvik edip etmediğidir. Tüm koruma ve teşvik tedbirlerinden doğan bir koruma-teşvik oranının endüstriler arasındaki dağılımı ve dolayısıyle endüstrilere sağlanan göreceli koruma ve teşvik yüksekliği ve bu tedbirlerin eko nomiye yüklediği maliyet etken koruma oranı ihracata karşı yaratılan ayrıcalık seviyesini ölçmek için de kullanılmıştır. İthalât kısıtlamaları nominal gümrük vergilerinin bireysel mal lara ve endüstrilere sağlanan nominal koruma oranı olarak kullanıl ması olanağını ortadan kaldırır. Bu durumda aynı malın yerli ve yabancı fiyatı arasındaki bir karşılaştırma yapmak ve yerli fiyatın yabancı fiyata göre yüzde farkını nominal koruma oranı olarak al mak gerekir. Fiyat karşılaştırmalarından elde edilen nominal ve et ken koruma oranları ile sistemin içerdiği ihracata karşı ayırım Tablo 2 de gösterilmiştir. Gümrük vergi cetvelinden elde edilen nominal (gümrük vergisi ile) korunma oranları ile etken korunma oranları Tablo A.1. de verilmiştir. Çalışmada kullanılan formüller Ek 1. de, nominal korunma oranlarının hesaplanması ise Ek 2. de açıklan mıştır. Çalışmanın ana sonuçları şöyle özetlenebilir: 1. Koruma-teşvik sistemi ile endüstrilere sağlanan etken ko ruma oranları arasındaki farklar oldukça büyüktür. Halbuki kaynakların optimal dağılımını sağlamak ve tüketim imkân Irsnı maksimum kılmak için endüstrilere aynı oranda etken koruma sağlanmalıdır. Bu açıdan Türk koruma-teşvik siste mi optimal değildir ve yeniden düzenlenmesi gerekmek tedir. 2. 1968 yılında koruma tedbirleri dışında çeşitli teşvik tedbirleri ile sağlanan kazançlar endüstriler arası kaynak dağılımını hemen hemen hiç etkilememiştir. Bu teşvik tedbirleri proje bazında da uygulandığına göre aynı endüstri içerisinde fir malar arasında ve ayrıcalıklar yaratması mümkündür. Teş vik tedbirlerinin daha etken olarak kullanılabilmesi için da ha geniş çapta kullanılmaları veya seçilmiş birkaç endüstri üzerinde toplanması gerekir. Teşvik tedbirlerinin sağlandığı yarar ile yol açtığı ayrıcalıklar ve bürokrasi yolu ile ekono miye yükledikleri maliyet üzerinde yeniden düşünülmelidir. 3. Birinci ve İkinci Plan dönemlerinde ithalât sınırlamaları, itha lât vergileri ve yasakları ile sürdürlen ithal ikamesi politikası, diğer kimi etkenlerle birlikte, kimi endüstri mallarının yerli ve yabancı fiyatları arasında önemli bir fark doğurmuştur. Bu fiyat farkı yerli piyasa için üretimi ihracat için üretim den daha kârlı kılmıştır. 1968 yılındaki miktarları ile ihracat vergi iadeleri ile ihracata sağlanan diğer teşvikler ve içer dekileri kazançlar ihracat ile yerli üretim arasındaki teşvik farkını ortadan kaldırmak için yeterli değildi. Koruma-teşvik politikalarının içerdiği endüstriler arası ve yerli üretim ile ihracat arasındaki ayrıcalık 1960 yılından beri ihracatın ar zu edildiği kadar çeşitlenmemesinin ve gelişmesinin en en önemli nedenlerinden biri olabilir.

URI

https://hdl.handle.net/11511/109737

Collections

Department of Economics, Article