Pitfalls of Development Strategy and Planning

Date

1981

Author

Hershlag, Zvi Y.

Metadata

Show full item record

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

Item Usage Stats

35
views

15
downloads

Cite This

GELİŞME STRATEJİSİ VE PLANLAMANIN TUZAKLARI Azgelişmiş ülkelerde gelişme ve planlamanın aynı anda gündeme gel mesi, II. Dünya Savaşı sonrası döneme rastlar. Daha önceleri de —1930' larda— bu iki kavramın birlikte ortaya çıkışları, Sovyet Rusya ve Kemalist Türkiye örneklerinde görülebilir. Ortaya çıkışlarından bu yana, gelişme stratejileri ve planlama son de rece tartışmalı konular olmuştur. Bu tartışmalar, niceliksel ekonometrik mo dellerden analitik niteliksel paradigmalara ve merkezi zorunlu planlama dan, deneme - yanılma stratejileri içeren yol gösterici planlamaya kadar çe şitli kavramlar üzerinde gelişmiştir. Model ve stratejilerin inandırıcı olma yan ampirik sonuçları da tartışmaları sertleştirmiştir. Bu tartışmalar ayrıca planlama amaç, değişken ve parametre seçiminden etkilenen kaynak eşitli ğindeki çarpılmalar ve niteliksel değer parametrelerinin hesaplanmayan etkileri nedeniyle de artmıştır. Tüm stratejiler ve planlama denemeleri gelişme kavramının odak nok tası olarak tek ya da çok amaçlı modeli uygulamak durumundaydı. İlk ola rak ortaya çıkan, göreli olarak basit, kişi başına ürünün maksimi¿asyonunu içeren tek-amaçlı modelden çift-ya da çok-amaçlı modeller gelişti. Bu mo deller, büyüme ile birlikte eşitlik, temel gereksinimlerin karşılanması, eko loji, yaşam düzeyinin yükseltilmesi, dengeli büyüme ile öncelikler çelişkisi, ulusal ve evrensel refah çelişkisi gibi konulan dkkatle alıyordu. Tek-amaçlı modelin sakıncası, kaynaklar dengesinin bozulması tehlikesi idi. Çok-amaçlı model ise iki ya da daha fazla amacın aynı anda gerçekleştirilmesi, birden çok fonksiyonun aynı anda maksimize edilmesi güçlüğü ile karşı karşıyaydı. 'Stabex', Endeksleme, Tampon stoklar, kaynak transferí, R-D ve tekno lojinin uygulanması ve dengeleyici güçler gibi düşünceleri içeren ve üze rinde görünüşte anlaşmaya varılmış olan Yeni Uluslararası Ekonomik Düzen kavramı bile ulusal ve uluslararası düzeyde çelişki ve anlaşmazlığa konu olmaktadır Her ne kadar çevre kirlenmesi/yoksulluğa karşı savaş ikilemi oldukça abartmalı ise de, bu konunun göz ardı edilmesi düşünülemez. İde olojik ve teorik görüş ayrılıkları dışında, planlamanın, pratik stratejik bir araç olarak temel açmazları, azgelişmiş ülkelerin varolan toplumsal, kuram sal ve siyasal koşulları ve beşeri sermaye standartları altında bu ülkeler deki uygulanabilirliğindedir. Beşeri sermaye faktörü, son tahlilde, her türlü stratejiyi başarıya ulaştırabilen ancak aynı biçimde tüm etkinliğini de dur durabilen bir faktördür. Görünen şudur ki, eğer yeni uluslararası düzen sizlik önlenecekse ulusal düzene öncelik tanınmalıdır. Bu, yeniden ortaya çıkmakta olan "komşum yoksullaşsm" yanlışlığını ve "uluslar zenginleşirken, insanların yoksullaşması" tehlikesini önleyebilir. Yazarın tercihi ekonomik büyümeyle birlikte eşitliğin de maksimize edilebilmesi için, gerek uluslar arası, gerekse ulusal düzende, dikkatin tam istihdamın sağlanmasına yönel tilmesi gerektiğidir.

URI

https://hdl.handle.net/11511/109814

Collections

Department of Economics, Article