Başkent Olma Sürecinde Çeper Kuşak Alanlarının Okunması: Ankara Örneği

Download
2023-05-30
Tiryaki, İrem Duygu
Kubat, Ayşe Sema
Başkentler, tarihi ve kültürel değerleri başta olmak üzere taşıdıkları bir dizi karakteristik nitelik ile birlikte ülkelerin simge kentlerinden biri olarak öne çıkmaktadır. Simge kent olma sırasında gelişim ve dönüşüm sürecine giren başkentler, morfolojik olarak birçok değişime tanıklık ederler. Başkent ilan ediğinde aynı zamanda morfolojik değişimin öznesi olan ve bir Anadolu kasabası olmasının öncesinde bir Roma kenti olan Ankara’nın sahip olduğu tarihi geçmiş, bölgenin önemini göstermekte ve kentsel izleri taşıyan alanların varlığına işaret etmektedir. Bölgenin sahip olduğu kentsel izler, başkent olma sürecinde değişmeye başlamıştır. Bu bağlamda, kentin tarihi altyapısından izler taşıyan çeper kuşak alanları, Ankara’nın sahip olduğu kentsel değerlerin sürdürülebilmesi için önem taşımaktadır. Türkiye Cumhuriyeti’nin ilanıyla birlikte gelişen ve dönüşen Ankara’nın, kentsel çeper kuşaklarının morfolojik açıdan incelenmesi gerekmektedir. Bu çalışma, cumhuriyetin ilanından sonra Ankara kentindeki çeper kuşakların oluşumu ve değişimini, kentsel planlar üzerinde incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışmada incelenen temel soru, Ankara için yapılan ve öngörülen süreyi tamamlamış ve tamamlamadan rafa kaldırılmış planlar doğrultusunda Ankara’nın çeper kuşaklarının nasıl değişim gösterdiğidir. Çalışma kapsamında, 1924 öncesi Ankara haritası, Lörcher Planı, Jansen Planı, Yücel-Uybadin Planı, Ankara 1990 Nazım Planı ve 2023 Master Plan analiz edilmiştir. Bu analize yönelik olarak geliştirilen çalışmanın yönteminde, tarihi harita ve planlar QGIS programında işlenerek sayısallaştırılmıştır. Harita ve plandan okunan veriler QGIS ortamında çakıştırılarak çeper kuşakların mekânsal değişiminin incelenmesi hedeflenmektedir. Çalışmanın sonucu olarak, çeper kuşak alanları için nasıl bir gelecek öngörüldüğü morfolojik olarak değerlendirilmiştir. Değerlendirmeler sonucunda, uygulanan ve uygulanması planlanan ancak geçerliliğini kaybeden planlar doğrultusunda çeper kuşaklar için geliştirilen güçlü bir stratejinin olmadığı sonucuna varılmıştır. Ankara’nın başkent olma sürecinde şehirleşme baskısı sonucunda çeper kuşakların bazı alanlarda kaybolduğu bazı alanlar da ise karakterini değiştirdiği gözlemlenmiş ve günümüze kadar ulaşan çeper kuşakların yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğu saptanmıştır. Bu çalışmanın, Ankara’nın çeper kuşak alanlarının sahip olduğu önemi vurgulayacağı ve yok olma tehlikesi olan çeper kuşakların korunmasına katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
IV. Kentsel Morfoloji Sempozyumu
Citation Formats
İ. D. Tiryaki and A. S. Kubat, “Başkent Olma Sürecinde Çeper Kuşak Alanlarının Okunması: Ankara Örneği,” presented at the IV. Kentsel Morfoloji Sempozyumu, Konya, Türkiye, 2023, Accessed: 00, 2023. [Online]. Available: https://tnum.org.tr/index.php/tnum/article/view/295.