Tracing The Emergence Of A Peripheral Waterfront Neighborhood In Istavroz-Beylerbeyi On The Bosphorus Shores (1760-1805)

Date

2023

Author

Songülen, Nazlı

Metadata

Show full item record

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

Item Usage Stats

38
views

16
downloads

Cite This

Bu çalışma, on sekizinci yüzyılın ikinci yarısında kentin çeperine tekabül eden İstanbul Boğazı’nın Asya kıyısında Istavroz-Beylerbeyi bölgesinde yeni bir sahil mahallesinin ortaya çıkışının tarihsel özelliklerini incelemektedir. Nitekim 1760’lardan itibaren, Boğaz’ın özellikle kuzey ve Asya kıyılarında yeni sahil mahallelerinin çekirdeği oluşmaya başlamıştır. Ancak bu mahalleler kendiliğinden ortaya çıkmamıştır. Aksine, bu alanlarda yeni yerleşim yerlerinin gelişmesini teşvik etmek için kendi vakıflarını kullanan padişahların girişimleriyle gerçekleşmiştir. Bu girişimler, merkezi hükümetin tarafından vakıf sistemini merkezileştirmeye yönelik atılan ilk adımlarla aynı zamana denk gelmiştir. III. Mustafa (s.1757-1774), I. Abdülhamid (s.1774-1789) ve I. Abdülhamid’in Hamidiye Vakfı’nın girişimleriyle ortaya çıkmaya başlayan Istavroz-Beylerbeyi mahallesindeki gelişmeler üst üste gelen bu süreçlere ışık tutmaktadır. Bu mikro-tarihsel çalışma, kronikler, seyahatnameler, Bostancıbaşı defterleri, Hamidiye vakfının vakfiyesi ve Osmanlı arşivlerinden bulunan fermanlar gibi farklı kaynaklara odaklanarak, III. Mustafa, I. Abdülhamid ve Hamidiye vakfının 1760’larla on dokuzuncu yüzyılın ilk yılları arasında Istavroz-Beylerbeyi alanındaki müdahalelerini inceler. Bu inceleme, Hamidiye vakfının 19. yüzyıl başında Istavroz-Beylerbeyi’ndeki sosyo-mekansal gelişmeler üzerindeki nasıl kontrolünü artırdığını göstermektedir. Dolayısıyla bu çalışma, söz konusu dönemde Osmanlı başkentlinin çeperinde tekabül eden Boğaziçi kıyılarının kentleşmesinin erken dönemine ışık tutmaktadır ve bu sürecinin arkasındaki sosyo-mekânsal ve kurumsal değişimlere ilişkin bilgilerimizi ilerletmektedir. Ayrıca, bu dinamiklere bağlı olarak ortaya çıkan biraz kentsel biraz kırsal karakterde Boğaziçi’ne özgü bu sahil mahallesinin sosyo-mekânsal peyzajını ortaya koyar.

Subject Keywords

Eighteenth-century Istanbul, the Bosphorus, Beylerbeyi, the Hamidiye waqf, Ottoman waqf system, Onsekizinci yüzyıl Istanbul’u, Boğaziçi, Beylerbeyi, Hamidiye vakfı, Osmanlı vakıf sistemi

URI

http://jfa.arch.metu.edu.tr/tr/sayi/40-2
https://hdl.handle.net/11511/108799

Collections

Department of Architecture, Article