Tanzimat Sonrasında Selanik’in Gelişimi Ve İdadi Mektebi

Date

2023-12

Author

Özbek, Yıldıray

Metadata

Show full item record

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

Item Usage Stats

151
views

70
downloads

Cite This

Selanik 19.yüzyılın son çeyreğinde demografisi ve topografyası değişen önemli Osmanlı kentlerindendir. Şehirde, 16.yüzyılın son çeyreğinden 19.yüzyılın son çeyreğine kadar geçen 300 yıllık zaman içinde, 1830-37 yılları arasında inşa edilen ve günümüze ulaşamayan Kışla-i Hümayun yapısını saymazsak ciddi bir yapı inşası görülmemektedir. 19.yüzyılın üçüncü çeyreğinde şehrin önce deniz surları yıkılıp rıhtım inşa edilmiş, yüzyılın son çeyreğinde ise doğu surları yıkılarak kuzeyden denize uzanan geniş bir bulvar açılmıştır. Şehrin doğuya doğru genişlemesi bu yıkımdan sonra gerçekleşmiştir. Kent merkezinde çıkan yangınların harap ettiği semtler ve mülteciler için oluşturulan yeni mahallelerde birbirini dik açıyla kesen sokaklardan oluşan ızgara planlı yerleşimler meydana getirilir. Şehir kapasitesi genişletilmiş bir limana ve Avrupa kentleriyle İstanbul’a ulaşımı sağlayan demiryoluna bu yüzyıl bitiminde kavuşur. Şehrin günümüze ulaşabilen Osmanlı kamu yapılarının tamamı II. Abdülhamid’in hükümdarlığı zamanında inşa edilmiştir. Bunlar içinde askeri, idari, sağlık ve eğitim yapıları başı çeker. Osmanlı eğitimindeki modernleşme çabaları sonucu ortaya çıkan İdadi Mekteplerinin bir örneği Selanik’teki okuldur. Yapıdan bahseden kaynakların neredeyse tamamının Selanik’te ismi sadece bir yapının kitabesinde geçen İtalyan mimar Poselli’ye malettikleri yapı, Osmanlı arşivlerindeki belgelere göre 1886 yılında Selanik Vilayet ser mühendisi Selim Efendi tarafından tasarlanmıştır. Bodrum üzerine üç katlı olarak planlanan yapı, iç avluyu kuşatan koridorlar etrafına kümelenmiş mekanlardan oluşur. 1889-1893 yılları arasında inşa edilen yapının bugün kayıp olan kitabesinin metni arşiv belgeleri içindedir ve Selanik valilerinden Zihni Paşa tarafından yazılmıştır. İdadi Mektebi, 19.yüzyıl Osmanlı inşaat sistemi içinde yaygın olan münakasa (açık eksiltme) ihalesiyle inşa edilmemiştir. Muhtemelen aynı yıllarda Vilayet ser mühendisliğince benzer planda tasarlanan Selanik Hükümet Konağı’nda olduğu gibi, Vilayet Erkanının gözetim ve denetiminde yaptırılmıştır. İdadi, Osmanlı idari sistemi içinde Sivas ve Aydın gibi büyük vilayetlerde görülenlerin planında, hatta onlardan bir kat daha yüksek olarak Balkanlarda inşa edilmiş erken tarihli örneklerdendir.

Subject Keywords

Selanik, Tanzimat, Okul yapıları, II. Abdülhamid, Thessaloniki, Tanzimat, School buildings, Abdulhamid II, Poselli

URI

http://jfa.arch.metu.edu.tr/tr/sayi/40-2
https://hdl.handle.net/11511/108810

Collections

Department of Architecture, Article