Büyüyen Raylı Toplu Taşıma Sistem Ağında Hatlar ve İstasyonlar: İstanbul Örneği

Date

2024-6

Author

Gökçe, Buğra

Metadata

Show full item record

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

Item Usage Stats

77
views

18
downloads

Cite This

Dünya, raylı toplu taşıma modlarına verilen önemin arttığı yeni bir kentsel ulaşım çağına tanıklık ediyor. Bu artışın ardındaki nedenler çok çeşitlidir. Sadece gelişmekte olan ülkelerin şehirleri değil, gelişmiş ülkelerin şehirleri de yeni raylı ulaşım yatırımlarına ev sahipliği yapıyor. Türkiye’nin büyük şehirleri de bu süreci heyecanla takip ediyor. Türkiye’nin en büyük şehri olan İstanbul, özellikle son on yılda demiryolu ağını genişletme konusunda büyük başarılar elde etmiştir. Bu çalışma, büyümeyi merkeze alarak, yeni hatlar ve istasyonlarla büyüyen ağlarda yolcu desenindeki değişiklikleri ele almaktadır. Bunu yapmak için, 2013’ten 2022’ye kadar olan on yıllık bir dönem, pandeminin transit kullanımı üzerindeki etkilerini atlamak için iki yılda bir dört zaman noktasında, yani 2013, 2015, 2017, 2019 ve 2022’de incelenmiştir. Büyüyen ağda, yeni hatlar ve/veya istasyonlar eklendikçe istasyonlardaki yolcu seviyeleri ve hat kullanımı değişmektedir. İstasyon kullanımında doğrudan tespit edilebilen karşılıklı ilişkiler, demiryolu hatları arasında tamamlayıcı veya ikame edici olabilir. İstanbul da benzer örüntüler göstermektedir. Hatların genişletilmesi ve aktarma istasyonlarının ağa eklenmesiyle yeni güzergâhlar kullanıma açıldıkça, demiryolu transit yolcu seviyesi de artmıştır. Ancak, hatlar ve istasyonlar arasında yolcu seviyelerindeki değişimler yüksek farklılıklar göstermektedir. Daha kısa güzergâhlar ortaya çıktıkça, daha uzun güzergahlar yolcu kaybeder (ikameler). Farklı hatlar arasında yeni bir aktarma istasyonu eklendikçe, tüm hatlar bundan faydalanmaktadır (tamamlama). Regresyon modeli, aktarma istasyonlarının ve tek bir hat üzerindeki farklı hizmetlerin yüksek yolcu seviyelerini artırdığını ve/ veya koruduğunu ortaya koymakta ve çoğunlukla tamamlayıcılığın etkilerine işaret etmektedir. Çalışma, demiryolu yolcularının artırılmasında önemli bir faktör olarak aktarma istasyonlarına özellikle odaklanılmasını önermektedir. Aktarma istasyonları, özellikle yolcu talebinin yüksek olduğu güzergâhlarda, genellikle şehir merkezi ile çevre bölgeler arasında, yolcu talebinde önemli bir rol oynamaktadır. İstanbul’daki en eski demiryolu hizmetleri ile birlikte banliyö hatları modernize edilmiş ve bir denizaltı tüneli ile bağlanarak tek bir hat olan Marmaray olarak hizmete girmiştir. Regresyon modeli Marmaray’ı İstanbul’un en önemli ana hattı olarak ifade etmektedir. Dolayısıyla, Marmaray ile aktarma noktalarının olması bir demiryolu hattını desteklemektedir.

Subject Keywords

İstanbul, Raylı toplu taşıma, İstasyon yerleri, Raylı toplu taşıma yolcu değerleri, Istanbul, Rail transit, Station locations, Rail transit passenger values

URI

http://jfa.arch.metu.edu.tr/uploads/docs/sayilar/sayi-41-1/metujfa2024101.pdf
https://hdl.handle.net/11511/110451

Collections

Department of Architecture, Article