Karmaşıklık Tartışmaları Çerçevesinden Kentsel Dönüşüm Projelerinin Planlaması

Date

2023-10-26

Author

Demirel Şanlı, Şule
Yetişkul Şenbil, Emine
Şanlı Katı, Tuğçe

Metadata

Show full item record

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

Item Usage Stats

36
views

0
downloads

Cite This

Güncel planlama teorileri, karmaşıklık kuramı bağlamında planlamanın teknik akılcılık ve iletişimsel akılcılık arasında kalan geçişken, doğrusal ve sabit olmayan bulanık ortada yer aldığını öne sürerek (De Roo, 2010) bir süreç olarak görülmesi gerekliliğini vurgularken, kentlerin karmaşık, dinamik ve doğrusal olmayan yapısını da gözetir (Portugali, 2000). Kentsel mekanın bu dinamik ve karmaşık yapısını ve gelişimini anlamak için, tanımlayıcı sonuçlar sağlamanın ötesine geçmek ve değişim sürecinin “şimdi ve burada” (De Roo, 2010) statik kalıbının dışında, sınırları belirli bir zaman ve yine sınırları tarifli bir mekandan öte değerlendirmek önem kazanır. Kente bir müdahale aracı olarak kentsel dönüşüm, kentsel gelişimi tetikleyici bir kentleşme modeli olarak ortaya çıkmaktadır. Bu doğrultuda, kentsel dönüşüm projelerinin planlama sürecini yeniden düşünmek gerekirken, kentsel dönüşüm projesi planlama ve uygulama süreçleri planlamada karmaşıklığı tartışmak için uygun zemin sunmaktadır. Türkiye’de 2000’li yıllardan itibaren gündeme gelen kentsel dönüşüm projeleri, 2005 sonrası yasal zemininin düzenlenmesiyle ivme kazanmıştır. İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin İzmir Modeli yaklaşımıyla Belediye Kanunu kapsamında yürüttüğü kentsel dönüşüm faaliyetleri, katılımcı yaklaşım modeli ile %100 uzlaşıya dayalı yerinde dönüşüm sürecinin uygulanması, kentsel rant artışının reddedilmesi ve kentsel dönüşüme konu alanlardaki mevcut imar haklarının korunması ve dönüşüm projelerinin Büyükşehir Belediyesinin güvencesi ve garantörlüğü altında yürütülmesi özellikleriyle ülke genelinde uygulanan diğer kentsel dönüşüm projelerinden ayrışmaktadır (Yetişkul, 2018). Üst ölçek nazım imar planında İzmir kent bölgesinde iyileştirme ve/veya yenileme ihtiyacı belirlenen alanlar, kentsel yerleşme alanının yaklaşık %40’ını oluşturmaktadır. Bu alanların yaklaşık %10’luk kısmında öncü nitelik taşıyacak kentsel dönüşüm proje alanları, kentsel gelişim için tetikleyici olma potansiyeline sahip, birbirinden farklı kentsel bölgeleri temsil eden, farklılaşan tarihsel, yasal, sosyal gelişim özelliklerine sahip alanlarda belirlenmiş (Şanlı & Demirel, 2021) ve dönüşüm süreçleri her bir proje alanında farklı aşamalardadır. Araştırma kapsamında dönüşüm sürecinin tamamlandığı, devam ettiği ve henüz ilk etapta başlamış olduğu üç farklı kentseldönüşüm proje alanına odaklanılmaktadır. Çalışma, bir araştırma projesi* kapsamında kentsel dönüşüm alanlarında gerçekleştirilen derinlemesine görüşmeler ile plan ve yasal belgeler gibi ikincil kaynaklardan yararlanmaktadır. Üst ölçek planlara uyumlu şekilde kentsel dönüşüm alanı olarak belirlenen Kadifekale, Ege ve Örnekköy Mahallelerinde kendine özgü sosyal ve mekansal özellikler dolayısıyla dönüşüm süreçlerinde ortaya çıkan farklı dinamikler çalışma kapsamında tartışılmaktadır. Farklı ölçek planların uyumlu şekilde yürütüldüğü dönüşüm sürecinde, Büyükşehir Belediyesinin geliştirdiği farklı uyumlanma örnekleri sürekli olarak dönüştürülen ve şekillendirilen bir süreç yönetimini işaret etmektedir. Süreçte ortaya çıkan dinamik ve doğrusal olmayan oluşlar karşısında yerel yönetimin kentsel dönüşüm projelerinin planlanması ve uygulanması noktasında uyumlanma kapasitesine sahip olduğu ortaya koyulmakta, planlamanın karmaşık yapısı ortaya çıkmaktadır.

URI

https://bbtmk2023.omu.edu.tr/wp-content/uploads/sites/106/2023/10/22.ULUSAL-BOLGE-BILIMI-VE-BOLGE-PLANLAMA-KONGRESI.pdf
https://hdl.handle.net/11511/110746

Collections

Department of City and Regional Planning, Conference / Seminar