İstanbul’da Kentsel Dönüşüm Alanlarındaki Planların Sosyal Altyapı Alanları Yönünden İncelenmesi

Date

2024

Author

Sakarya, Adem
Bektaş, Yasin

Metadata

Show full item record

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

Item Usage Stats

24
views

18
downloads

Cite This

Kentsel dönüşüm olgusu 2000’ler sonrasında Türkiye’de kentsel politikalarda önemli bir yere sahip olmuştur. 1980’lerin sonunda daha çok gecekondu alanlarının, sonrasında ise kapsamın daha da genişletilerek riskli alanların dönüştürülmesi amacını taşıyan kentsel dönüşüm aynı zamanda mekânda fen, sanat norm ve standartlarına uygun, sağlıklı ve güvenli yaşama çevrelerinin oluşturulmasını da hedeflemektedir. Bunun yanında sosyal altyapı standartlarının yükseltilmesi de birçok dönüşüm uygulamasında bir gerekçe olarak sunulmaktadır. Bu çalışmada kentsel dönüşüm, sosyal altyapı alanları açısından incelemektedir. Çalışma kentsel dönüşüm kavramı kapsamında İstanbul’daki riskli alanlara odaklanmaktadır. İstanbul’da 2023 yılı Temmuz ayı tarihiyle 68 adet riskli alan bulunmaktadır; bu alanların 51 tanesinde riskli alan kararı sonrası yeni plan çalışması yapılmıştır. İncelemede, söz konusu bu planlar ile mevcut durumu karşılaştırılarak sosyal altyapı alanlarında nasıl bir değişimin olduğu bütüncül bir çerçevede ortaya konmaktadır. Sosyal altyapı alanları olarak, Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği’nde tanımlanan eğitim tesisleri alanı, açık ve yeşil alan, sağlık tesisleri alanı, sosyal ve kültürel tesis alanları ile ibadet yeri fonksiyonları ele alınmıştır. Bunun dışında nüfus ve yoğunluk değerlerindeki değişimle birlikte, arazi kullanım deseninde ne tür bir değişim olduğu da incelenmiştir. Sonuç olarak, kentsel dönüşümle sosyal altyapı alanlarının alansal olarak arttığı tespit edilmiştir. Ancak, dönüşüm planlarında yüksek nüfus artışı öngörüsü nedeniyle kişi başına düşen sosyal altyapı alanlarındaki iyileşme çok kısıtlı kalmıştır. Riskli alanların büyük bir kısmında, finansman desteğinin sağlanması amacıyla nüfus ve dolayısıyla yoğunluk artmış; üçüncü boyutta yükselme planlanmıştır. Arazi kullanımında sanayi alanlarının dönüşümü öngörülmüş ve tek fonksiyondan, konut + ticaret + turizm şeklinde karma kullanım türlerine geçilmiştir. Bulgular, kentsel dönüşüm alanındaki planlarının üst ölçekli planlarda kent bütününe yönelik getirilen nüfus tahminiyle uyumsuz olduğunu göstermektedir. Ayrıca bulgular, kentsel dönüşümün yerleşme bütününde, riskli alan, rezerv alan ilişkisi kurularak değerlendirilmesi gerekliliğine işaret etmektedir. Riskli ve rezerv alanın birlikte ele alındığı dönüşüm kurgusunda, yoğun kentsel doku içerisinde sosyal altyapı alanlarının elde edilmesi gelecek uygulamalar açısından önemli bir örnektir.

Subject Keywords

Kentsel Dönüşüm, Sosyal Altyapı Alanları, Yoğunluk, Kentsel Yoğunlaştırma, İstanbul, Urban Redevelopment, Social Facilities, Density, Urban Densification

URI

https://hdl.handle.net/11511/113327

Collections

Department of City and Regional Planning, Article