Geç Dönem Osmanlı İmparatorluğu’nda Kent Surları ve Yıkım Tartışmaları (1863-1917)

Date

2024

Author

Dayar, Evren

Metadata

Show full item record

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

Item Usage Stats

23
views

14
downloads

Cite This

Bu makale, Geç Dönem Osmanlı İmparatorluğu’nda kent surlarının ortadan kaldırılmasıyla ilgili tartışmaları incelemektedir. Makale, arşiv belgeleri, dönemin gazeteleri ve çağdaş gözlemcilerin anlatılarını kullanarak, yıkım tartışmalarının yerel ve merkezi dinamiklerini, bu tartışmaların arkasındaki aktörleri analiz etmektedir. Makale, yıkım tartışmalarını sadece Tanzimat’ın kentsel modernleşme çabalarının bir ürünü olarak değil, aynı zamanda dönemin karmaşık sosyal, ekonomik ve kültürel etkileşimlerinin bir yansıması olarak değerlendirmektedir. Makalenin temel tezi, Osmanlı İmparatorluğu’ndaki sur yıkımı tartışmalarının çok boyutlu bir olgu olduğudur. Bu olgu, kent sakinlerinin surlarla değişen ilişkisi, kentlerin yeni öncelikleri ve merkezi yönetimin değişken tutumu arasındaki karmaşık etkileşimden doğmuştur. Makale, yıkım girişimlerinin çoğunlukla yerel aktörler tarafından talep edildiğini ve bu taleplerin genellikle modernleşme, halk sağlığı ve ekonomik kalkınma argümanlarıyla meşrulaştırıldığını ortaya koymaktadır. Makale, yıkım tartışmalarının zaman içindeki evrimini de incelemektedir. 19. yüzyılın ortalarında başlayan tartışmalar, II. Meşrutiyet Dönemi’nde yeni bir boyut kazanmıştır. Bu dönemde bir yandan yıkım talepleri artarken, diğer yandan tarihi miras kavramının önem kazanmasıyla koruma çabaları da güçlenmiştir. Ancak, kent surları tam anlamıyla İmparatorluğun tarihi eser söyleminin parçası haline gelmemiş, kurumsal koruma çabaları, Osman Hamdi ve Edhem Eldem Bey gibi öncü isimlerin girişimleriyle sınırlı kalmıştır. Surların tam anlamıyla İmparatorluğun tarihi eser söyleminin parçası haline gelmemesinin en önemli sebebi ise onlara atfedilen değerin farklı aktörlere göre değişmesiydi. Bu durumun en çarpıcı yönlerinden biri, halk kitlelerinin İmparatorluğun maddi geçmişiyle bağ kurmalarının arzu edildiği bir dönemde, yıkımların esas olarak yerel aktörler tarafından yönlendirilmesiydi. Bu paradoks, 19. yüzyıldan itibaren yıkım fikrinin Osmanlı kentlerinin yeni kimliğinin ayrılmaz bir parçası haline gelmesine ve Batı’da surların korunması fikrini topluma benimsetmeyi başaran yerel koruma cemiyetlerinin Osmanlı İmparatorluğu’nda yeterince etkin olmamasına bağlanabilir.

Subject Keywords

Kent Surları, Modernleşme, Kentsel Dönüşüm, Yerel Aktörler, Tarihi Miras, City Walls, Modernization, Urban Transformation, Local Actors, Historical Heritage

URI

https://hdl.handle.net/11511/113329

Collections

Department of History, Article