Amasya Bimarhanesi’nin Tamamlanamayan Taçkapısı

Download

metujfa2019204.pdf

Date

2019-12-31

Author

İnan Ocak, Zeynep
Tanyeli, Gülsün

Metadata

Show full item record

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

Item Usage Stats

296
views

232
downloads

Amasya Bimarhanesi’nin taçkapısının 1950’lerdeki onarımının, Türkiye’deki koruma yaklaşımları bağlamında ayrı bir önemi vardır. Onarımda taçkapının eksik kısmı tamamıyla bütünlenmemiştir. Bunun yerine yalnız bir köşesinden duvar kademeli olarak yükseltilmiştir. Onarımın yapıldığı tarihlerde henüz 7044 sayılı yasa yoktur ve Amasya Bimarhanesi’nin sorumluluğu Vakıflar Genel Müdürlüğü’nde (VGM) de değil; Maarif Vekâleti Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü’ne (EEMGM) aittir (2). Bu tarihlerde müdürlüğün Abideler Şubesi’nde Yüksek Mimar Ali Saim Ülgen görev yapmaktadır. Ülgen tarafından yürütülen bu uygulama, Amasya Bimarhanesi’ne özgü olup; başka bir yapıda gerçekleştirilmemiştir (Resim 1). Başka örneği olmayan bu tamamlama şekli sadece dönemi bağlamında değil, günümüz için de geçerli olan modern bir koruma yorumu taşıdığından kendinden birçok defa bahsettirmiştir. Cevat Erder, 1967 tarihli bir çalışmasının başında Amasya Bimarhanesi’nin fotoğrafını “Ali Saim Ülgen tarafından yapılan ilginç bir restorasyon” notunu yazarak paylaşmıştır (Erder, 1967, 53) (3). Ömür Bakırer 1985 yılında yayımlanan tamamlama tekniği ile ilgili çalışmasında Bimarhane’nin taçkapı onarımına değinmiştir. Bimarhane’deki tamamlamanın “çerçevenin üst kısmında, yatay yönde uzanan bordürlerin basamaklı kesilen düzeni” ile diğer örneklerden farklı olduğunu ve bu tamamlama şeklinin yalnız Amasya Bimarhanesi’nde gerçekleştirildiğini söylemiştir (Bakırer, 1985, 52). Benzer bir değerlendirmeyi Can Hersek de yapmıştır: “tamamlayıcı bir restorasyon yerine yalnızca kapının eski boyutunu hissettirecek ölçüde bir onarım yapılmış olup, yeniden yapılan kısımlarda kenar bordürlerinin süslemeleri de işlenmemiştir” (Hersek, 1993, 321). Ali Saim Ülgen’in kişisel arşivinden elde edilen bazı belgeler, bu müdahaleyle ilgili yeni bilgileri ortaya çıkarmaktadır (4). Belgelerden onarım sürecinde işveren ve yüklenici arasında karşılıklı memnuniyetsizlikler olduğu, onarımda planlanan birçok iş kaleminin yapılamadığı veyahut yarım kaldığı öğrenilmektedir. Ülgen’in keşif için hazırladığı hem hesaplamalar hem de eskizler, taçkapının konu edilen tamamlama şeklinden farklı olarak - diğer örneklerde olduğu gibi - bütünlemek istenildiğini göstermektedir (Resim 2). Hatta Ülgen, taş onarımlarında bezemelerin bile yeniden yapılmasını hedeflemiştir. Ancak yine de onarım süreci tam olarak aydınlatılamamaktadır. Taçkapının bir ucundan yükselen kademeli tamamlama kararı nasıl verilmiştir? Taçkapının tamamlanması için yapıdan gelen veriler yeterli olmadığı için bir deneme olarak mı işe başlanılmıştır? Eğer bir deneme ise hatalı yapıldığı için mi iş durdurulmuştur? Veyahut tamamlama işi doğru yapılıyorken yüklenici ile yaşanan ciddi sorunlardan dolayı mı iş yarım bırakılmıştır? Ya da işler sarpa sarınca, yapılan iş olduğu gibi kabul edilip yıllarca bu şekilde kalmasına izin mi verilmiştir? Doğru soruyu ve cevabını bulmadan önce 20. yüzyılda gerçekleşen bu onarımı daha iyi değerlendirebilmek için yapının mimari özellikleri ve onarım tarihinin bilinmesi gereklidir.

Subject Keywords

Architecture, Amasya, Bimarhane, Ali Saim Ülgen, Restorasyon, Bütünleme

URI

http://jfa.arch.metu.edu.tr/archive/0258-5316/articles/metujfa2019204.pdf
https://hdl.handle.net/11511/50623

Journal

ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi

DOI

https://doi.org/10.4305/metu.jfa.2019.2.4

Collections

Department of Architecture, Article

Suggestions

OpenMETU
Core

Konya Alaeddin Camisi Yapım Evreleri Üzerine Düşünceler Asutay Effenberger, Neslihan (Middle East Technical University, Faculty of Architecture, 2006) The Alaeddin Mosque, which is located on a hill in the middle of modern Konya, is one of the most problematical monuments of the Seljuk Anatolia. It has suffered from several restorations and almost lost of its original substance. Its irregular prayer hall shows the following parts (from east to west): a hypostyle hall, a central unit with a mihrap cupola and a western wing. An U-shaped courtyard, where two kümbets are situated, is positioned in the north side of the prayer hall. In addition, some wall frag...
Assesing the Usage of Calcium and Magnesium Hydroxide Nanoparticles as Consolidant for Dolostones. Karahan Dağ, Fulya; Tavukçuoğlu, Ayşe (2018-12-01) Dolostone has been abundantly used in the construction of monuments during archaeological periods in Anatolia. Several of those monuments have some decay problems to be assessed and need conservation treatments to be developed. In the study, it was aimed to prepare a nanodispersive solution from the dolostone itself and follow its carbonation mineral phases in order to obtain a compatible consolidation treatment for dolostone. A mixture of calcium and magnesium hydroxide nanodispersive solution in ethyl alc...
Evaluation of restoration projects of traditional dwellings in outer citadel of Ankara which are given gastronomic functions Keskin, Irmak; Asatekin, Nafia Gül; Restoration in Department of Architecture (2008) Traditional Dwellings in Ankara Citadel have an important place among both Anatolian and Ankara Traditional Dwellings, reflecting certain characteristics of their own. Citadel Area, as one of the oldest settlements in Ankara, has been hosting both residential and commercial activities for a very long period of time. Today, the area has regained its popularity; as a commercial, cultural and tourism center with the potential of its remaining values from the past and conservation movements held in the area sta...
Structural evaluation of Kilitbahir Castle in Canakkale, Turkey Türer, Ahmet (2013-07-26) Kilitbahir castle was constructed by Fatih Sultan Mehmet in 1452 - 1463 at European side of Canakkale city to control passage in the strait from the Aegean Sea to the Sea of Marmara. The castle has a very interesting shape in the form of a clover leaf surrounding a triangle shaped central tower. Additional exterior rampart walls protect the castle from the land side. The castle is recently going through a restoration work, while the earlier major restoration works were carried out in 1541 and 1870. This pap...
Restoration of Zazadin Han a 13th century Seljıkid caravanseria anseria near Konya Önge, Mustafa; Madran, Emre; Department of Architecture (2004) The subject of this thesis is the restoration project of Zazadin Han, which is a 13th century Seljukid caravanserai near Konya. Following a brief description of the building, the values of the building and the aim of study are discussed in the introduction chapter. It is followed by the methodology of the study, detailed description of the building, analysis about the structural, material and construction features of the Han, historical study about the building type and the building itself, respectively. Th...

Citation Formats

Z. İnan Ocak and G. Tanyeli, “Amasya Bimarhanesi’nin Tamamlanamayan Taçkapısı,” ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi, vol. 36, no. 2, pp. 221–246, 2019, Accessed: 00, 2020. [Online]. Available: http://jfa.arch.metu.edu.tr/archive/0258-5316/articles/metujfa2019204.pdf.