Date

2000

Author

Erman, Ercüment

Metadata

Show full item record

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

Item Usage Stats

425
views

568
downloads

Cite This

Anadolu'nun kasaba gibi kimi küçük yerleşimleri, kendilerine kimlik veren mütevazi bir mimariye sahiptir. Bu yapılar ait oldukları dönemlerle, bazen geç Osmanlı, bazen Modern veya başka mimari imgeleri ile bizlere belirli değerlere sahip olduklarını göstererek fiziki çevremize anlam katarlar. Bu yapılardan bazıları Milli Mimarlık döneminin kimi geniş saçaklı ve kemerli pencereli örnekleri olan tren istasyonu, belediye, hükümet konağı, ilkokul veya adliye yapılarıdır. Sivil mimari örnekleri olan evler ise, yöreye özgü taş, tuğla, ahşap, kerpiç gibi malzemelerden ve kargir, hımış, bağdadi gibi duvar ve yöresel yapı teknikleriyle oldukça basit bir şekilde oluşturulmuştur. Bütün bu yapılar, insanlar ile çevreleri arasında karşılıklı ve anlamlı bir ait olma ilişkisi kurarken, bazen toplumun önem verdiği değerleri de simgelerler. Özellikle kamu yapılarında toplumun değişmez ve eskimez değeri olan Cumhuriyet, mimari üslup olarak karşılık bulur. Günümüzde, Gölyaka'da bu mimari değerlerden çoğu kaybolmuştur. Modern malzemelerle yapılmış bir Belediye binası bizim özdeşleştiğimiz yapılardan değil; okullar da öyle. Gölyaka'da, kamu yapıları mimari olarak hiç bir yapısal veya sembolik değeri ifade etmiyor. Konut mimarisi de özgün durumundan çok, değişiklikler geçirerek yapısal niteliklerini kaybetmiş ve sonunda pek çok Anadolu kentinde olduğu gibi, ne yazık ki, betonarme tek yapı seçeneği olarak kalmış görünmektedir (Resim 1). Tasarım kültüründen mahrum yapılar oluşturmak, nasıl mimarlığı sadece bir yapı zanaatine indirgiyorsa, benzer şekilde, yapı kültür ve bilgisinden soyutlanmış bir tasarım da fantazi, soyut ve spekülatif bir mimarinin ötesine geçemiyor (2). Geçmişin yapı zanaati ve mimarlık birikimi, çağdaş anlayış ve tekniklerle bütünleşerek mimarlık kültürüne dönüşmedikçe, geçmişten geleceğe bu değerli mirasın aktarılmasında bugüne ait önemli bir halka eksik kalır. Sonuç olarak, mimarlık kültürünün günümüzde yaşatılmasında zorluklar çekilir ve bu miras giderek yozlaşarak yok olur. Bu kültürün yok olmamasının çareleri nedir, nasıl yaşatılır gibi sorulara cevap aranarak, aradaki eksik olan halka tamamlanmalıdır. Mimarlık kültürünü geçmişten geleceğe taşıyan bağ, ancak mimarlık mirası olarak kalan soyut değerlerin, özellikle estetik değerlerin önemsenmesi, günümüze yorumlanarak taşınması ile mümkün olur. Daha somut olan ve geçmişe ait çatkısal bilgi ve yapı yapma geleneklerinin sürdürülebilmesi ise, çağdaş malzeme ve tekniklerle yenilenmesi ile sağlanır. Soyut değerler aslında ustanın, dülgerin ya da tasarımcının yaşama, yaptığı işe duyduğu saygı ve sevgi ile başlar. Yaşam tarzı ile bütünleşmiş mekanlar, formlar ve imajlar bu tasarım kültür birikimini oluşturur. Bu birikimden günümüzde faydalanmak, bu zengin form havuzundan örnekleri yorumlayarak biçim üretmenin ötesine geçmek olmalıdır. Aslında geçmişten öğrenilmesi gereken ilk konu, tasarım kuramı ile uygulamanın birbirinden ayrılamazlığı ve tasarımın bu bütünlük anlayışı içinde oluşmasıdır. Günümüzde mimarlık mesleği içinde uzmanlaşan alt konuların giderek birbirlerinden uzaklaşması ve yabancılaşması kaçınılmaz görünse de, tasarım, çatkı ve inşa sürecindeki bu ayrışmaya izin verilmemelidir. Halbuki yapı yapmanın önemli bir bölümünün tasarım kadar, yapı çatma sanatı ile oluştuğu, geçmişte doğal görülmekteydi. Gölyaka'daki yapılarda ve özellikle ahşap konutlarda bu tarihsel birikimin iyi değerlendirilmediği görülmüştür. Ahşap yapı kültürü Anadolu yapı bilgisi birikiminde özel bir yer tutar. Bu kültürün çatkısal, malzeme ve estetik unsurlarındaki değer kaybı, bu çalışmada Gölyaka örneğinde incelenmiş, ahşap konutlardaki değer yitimi ve özellikle de zaman içinde oluşan yapısal hata ve eksiklikler irdelenmiştir. Ahşap yapılar döşeme, çatı, temel gibi alt yapı bileşenlerine ayrılarak incelenmiş ve iyileştirilmeleri için çözüm önerileri gösterilmiştir.

Subject Keywords

Ahşap yapı tekniği, Mimarlık kültürü, Mimari miras, Yapı kültürü, Gölyaka, Deprem

URI

http://jfa.arch.metu.edu.tr/archive/0258-5316/2000/cilt20/sayi_1_2/57-76.pdf
https://hdl.handle.net/11511/51066

Collections

Department of Architecture, Article