Date

1978

Author

Sözen , Metin
Dülgerler, Osman Nuri

Metadata

Show full item record

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

Item Usage Stats

270
views

622
downloads

Cite This

1908 yılı, II. Meşrutiyet sonrasında, özellikle îttihat ve Terakki Fırkası'mn ekonomik, politik, sosyal ve kültürel alandaki girişimleri içinde, bulunduğu devrin koşullarını ve yapısını en çok belirleyen, kesit veren noktalardan biri de mimaridir, özellikle İttihat ve Terakki Fırkası'nın başlıca düşünürlerinden biri olan Ziya Gökalp'in ekonomi, politika, felsefe, hukuk, din, dil alanında geliştirdiği düşüncelerin zamanla güç kazanması, yaygınlaşması, mİraarİ alanda da buna uygun bir ortam yaratılmasına olanak sağlamıştır. Kısa zamanda Millî Mimari/ Millî Mimari Rönesans 1/Millî Mimari Üslubu/Neo-Klasik üslup olarak adlandırılan Birinci Ulusal Mimari Akımı geçerlilik kazanmıştır. Gerçekten bu akım, geçmiş kültürlerin üzerine eğiliyor, onları yeniden bir anlamda geçerli kılmaya çalışıyordu. Seçmeli bir yöntemle yola çıkan bu tür denemeler ardından, gene aynı düşünce sınırları içinde, aynı yöntemle mimarlarımız bu kez Selçuklu ve Osmanlı devri yapılarının mimari ve bezeme özelliklerini yeniden yürürlüğe koyuyor. Başka bir düzen içinde uygulamanın yollarını arıyorlardı. Devrinin her alandaki girişimlerine paralel bir biçimde gelişen Birinci Ulusal Mimari Akımı ürünleri yeni, özgün plan denemelerinden çok, ilginç cepheler ve ayrıntılarla karşımıza çıkıyorlar. Devrin bu alanda en önemli eğitim kurumları olan Sanayi-i Nefise Mektebi Alisi ve Mühendis Mektebi 'nde yerli ve yabancı öğretim Üyeleri, eğitimin ağırlığını bu tür bir mimariye verdiklerinden, bu dönemde, bu eğilimde bir kuşağın yetiştirilmesine olanak sağlamışlardır. Ayrıca öğretim üyelerinden çoğu da bu tür bir mimarinin başlıca uygulayıcısı olmuşlardır. Mimar Ali Talât Bey, Kemâleddin Bey, Vedat Bey (Tek), Guilio Mongeri, Muzaffer Bey Buna örnek verilebilecek adlar arasındadır. Cumhuriyetin kuruluş yıllarında da etkisini sürdüren, en önemli örneklerini veren Birinci Ulusal Mimari Akımı, daha sonra gene Batıdaki politik, ekonomik, sosyal ve kültürel gelişmelerin etkisi ile tekrar canlanacak, özellikle Türkiye'de 1940-1950 yılları arasında tkinci ulusal Mimari Akımı dediğimiz dönem ortaya çıkacaktır. Kısaca sözünü ettiğimiz Birinci ve İkinci Ulusal Mimari dönemlerinin gerçekten nesnel bir değerlendirme konusu olabilmesi ise, yoğun çalışmaları beraberinde getirmektedir. Bir yandan bu dönemlerin politik, sosyal, ekonomik ve kültürel ortamı incelenirken, diğer yandan da arşivlerin taranması, tasarım ve uygulama aşamasında çalışmış yaşayan kişilerin saptanması, yapıların rölövelerinin kısa zamanda tamamlanması gerekmektedir. Yapıların bir bölümü yıkılmış olmakla beraber, bugünkü sınırlarımız içinde ve dışındaki yapıların tümünün incelenmesiyle, genede mimarlık eylemlerimizin yakın dönemi sağlam bir değerlendirmeye konu olabilir. Bu amaçla uzun süredir inceleme yaptığımız kentlerden birisi de Konya'dır.1 Selçuklu, Beylikler ve Osmanlılar döneminde yoğun mimari eylemlere tanık olan Konya, Birinci ve İkinci Ulusal Mimari dönemlerinin ilginç örneklerini de benliğinde saklamaktadır. Bunlar içinde Mimar Muzaffer Bey'in yapıtları ayrıca özel bir önem taşımaktadır.

URI

http://jfa.arch.metu.edu.tr/archive/0258-5316/1978/cilt04/sayi_1/117-134.pdf
https://hdl.handle.net/11511/51257

Collections

Department of Architecture, Article