Anadolu Selçuklu Mimari Tarihinde Anlam Araştırmaları

Date

2009-04-01

Author

Peker, Ali Uzay

Metadata

Show full item record

Item Usage Stats

249
views

0
downloads

11-14. yüzyıllar arasındaki dönemi kapsayan Anadolu Selçuklu mimarisini konu alan yayınları iki ana gruba ayırabiliriz. Bunlardan ilki, bu dönemin mimarisinin sahip olduğu niteliklerin dökümü niteliğindeki ‘taksonomik’ (sınıflandırıcı, betimlemeci) çalışmalar; ikincisi ise siyasetbilim, sosyoloji, teoloji, teosofi, kozmoloji, mitoloji gibi alanlardan ödünç alınan kavramlar aracılığıyla yapılan ‘hermenötik’ (anlam/yorum) çalışmalar. İkinci gruba giren anlam araştırmalarında mimariyi şekillendiren çeşitli etki alanlarından derlenen kavramlar kullanılmıştır. ‘Hermenötik’ tanımı ile grupladığımız bu çalışmalar, araştırmaya “Bunun anlamı nedir?” sorusu ile başlayan, ya da bu soruyu araştırmanın herhangi bir aşamasında sorup yanıtlamaya çalışan çalışmalardır. Anlama dair sonuçlar çıkarabileceğimiz yazıları iki bölümde inceleyebiliriz: Birinci bölümde kültür bağlamı ya da siyasi düşünce geleneği ve bunun uygulamaları aracılığıyla yapılan anlam açıklamaları; ikinci bölümde ise ‘Ortaçağ evren anlayışı’ aracılığıyla yapılan anlam açıklamaları yer alır. İlk grupta, D. Kuban’ın ‘sinkretizm’; S. Redford’un ‘hükümdarlık imgesi’, ‘İran hükümdarlık ideali’ ve ‘hanedanlık alanı’; E. S. Wolper’ın ‘Selçuk-tarzı portal’ ve ‘ortak görsel sözlük’; ikinci grupta, S. Ögel’in ‘Asya’nın eski evren imgeleri’, ’kozmik düzen’, ‘evren-hükümdarlık imgeleri’ ve ‘hükümdarlık prestij imgesi’; G. Akın’ın ‘mağara imgesi’, ‘bereket kapısı’, ‘evren tasarımı’, ‘mikrokozmos kimliği’, ‘Şamanist evren tasavvuru’ ve ‘tevhid sembolü’; D. Kuban’ın ‘Cennet’ ve ‘başka bir dünya ya da öbür dünya imgesi’; A.U. Peker’in ‘gök ve yeryüzü kapısı’, ‘kozmik dağ’, ‘ikilik’, ‘geçiş bölgesi’, ‘aracı saha’ ve ‘hayalî ara bölge (berzah)’ kavramları öne çıkar. Araştırmacların Selçuklu mimarisini anlama gayreti, Gadamer’in ‘niyetleri anlama’ olarak tanımladığı edimdir. Gadamer’e göre niyetleri anlama çabamız bir yorumdur. Sonuçta, “Bunun anlamı nedir?” sorusuyla yola çıkıldığı zaman verilen yanıtlar. “Bu nedir?” Sorusuna verilen yanıtlardaki gibi sadece sabit bilginin sergilenmesinden ibaret olmadığı, niyetleri anlamaya yönelik olduğu için yorum içerikli olacaktır.

Subject Keywords

Anadolu Selçuklu, Anlam, Yorum, Siyasî Düşünce, Evren anlayışı, Anatolian Seljuq, Meaning, Interpretation, Politics, Cosmos understanding

URI

https://www.talid.org/
https://hdl.handle.net/11511/72899
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/653849

Journal

Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi

Collections

Department of Architecture, Article

Suggestions

OpenMETU
Core

A Reading urban transformation through the case of Mamak, Ankara Somalı, Fatma Süphan; Ersoy, Melih; Department of Urban Policy Planning and Local Governments (2013) The dissertation aims to understand and explain the different paces and patterns of spatial development in the Mamak district of Ankara, despite similar intervention backgrounds. It is suggested herein that understanding the characteristics of Mamak’s transformation requires more than the available theoretical tools, which are more suited to dynamic transformation processes, in that Mamak’s transformation has been rather slow. The conceptual framework developed in this study endeavors to incorporate the slo...
The formation of a modern city: Antalya, 1920s-1980s Bölükbaş Dayı, Esin.; Altan, T. Elvan.; Department of History of Architecture (2019) This dissertation examines the place of the concept of “local” in architectural historiography by focusing on the modernization process of Antalya. The analysis of the process is realized within two major contexts. On the one hand, the “peripheral” position of Antalya in canonic historiography is discussed in the frame of center-periphery relations and central-local actors; on the other hand, the developments both in the city center and its hinterlands are examined through the dualities of rural and urban, ...
Terminology Relating To ‘Buildings That Have Combined Functions’ In Anatolian Seljuk Architecture İpekoğlu, Başak (Middle East Technical University, Faculty of Architecture, 1993) This research aims to assess the validity of a classification of architectural edifices, based on a new terminology developed for groups of buildings from the Anatolian Seljuk period. These groups of buildings are often combinations of mosques, 'turbe's, 'medrese's and 'darüşşifa's which have distinct design characteristics of the Seljuk period of Anatolia, and which seem to have evolved later into the Ottoman period. In some of these groups of buildings in this period, either two or three different functio...
City walls of İstanbul: An Analysis of Place-Making in The Urban Context Akyol, Eda Selin; Cengizkan, Ali; Department of Architecture (2011) This thesis aims to analyse the İstanbul Historical Peninsula city walls under the framework of place-making. This study focuses on proposing a way of looking for the place identity of walls upon the dialect of the times, and the dialogue of physical configurations and cognitive imaginaries. The present wall front is studied and the frequently repeating patterns on this fabric are pointed out throughout the understanding which incorporates both the geographical and spatial imagination. As the identity of pl...
Female patronage in classical Ottoman Architecture: five case studies in İstanbul Sümertaş, Firuzan Melike; Özgenel, Lale; Department of History of Architecture (2006) The aim of this thesis is to discuss and illustrate the visibility of Ottoman imperial women in relation to their spatial presence and contribution to the architecture and cityscape of sixteenth and seventeenth century İstanbul. The central premise of the study is that the Ottoman imperial women assumed and exercised power and influence by various means but became publicly visible and acknowledged more through architectural patronage. The focus is on İstanbul and a group of buildings and complexes built und...

Citation Formats

A. U. Peker, “Anadolu Selçuklu Mimari Tarihinde Anlam Araştırmaları,” Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, pp. 67–80, 2009, Accessed: 00, 2021. [Online]. Available: https://www.talid.org/.