Okul öncesi dönem alıcı ifade edici kelime bilgisinin yordayıcısı olarak ev-içi okuryazarlık ortamının incelenmesi

Date

2016-04-15

Author

Altun, Dilek
Erden, Feyza
Snow, Catherine

Metadata

Show full item record

Item Usage Stats

14
views

0
downloads

Cite This

Okul öncesi dönem kelime bilgisi, çocukların sözel dil gelişiminin göstergesi olmakla birlikte gelecek okuma başarılarının da güçlü yordayıcılarından biridir (De-Jong ve Leseman, 2001; Muter, Hulme, Snowling, ve Stevenson, 2004; NELP, 2008; Storch ve Whitehurst, 2002). Kelime bilgisi çocukların çevreleri ile iletişim kurma, algılama, anlamlandırma ve kendilerini ifade etme süreçlerinde kullandıkları önemli bir araçtır. Aynı zamanda yazılı dilden anlam kurma süreci olan okuma becerisi için de temel unsurlardan biridir. Çocuklar hem akademik başarıları hem de sosyal yaşamları için önem taşıyan kelime bilgisini, yaşamlarının ilk yıllarından itibaren çevreleri ile etkileşimleri sonucu kazanmaya başlamaktadırlar (Bee, 2000; Pancsfor ve ark. 2008; Pikulski ve Templeten, 2004; Snow, 1977). Kelime kazanım sürecinde çocukların ilk çevreleri olan ev ortamları ve ilk etkileşim kurdukları ebeveynleri büyük rol oynamaktadır (Leseman ve Jong, 1998; Quiroz, Snow ve Zhao, 2010; Weizman ve Snow, 2001). Uluslararası alanyazında birçok araştırma çocukların kelime kazanımlarını destekleyen çocuk-ebeveyn etkileşimlerini ve ev-içi dil deneyimlerini ortaya koymaya çalışmaktadır (Akhtar, Dunham ve Dunham, 1991; Duursma ve ark. 2007; Frijters, Barron ve Brunello, 2000; Hoff, 2003). Ulusal alanyazında ise sınırlı sayıda çalışmanın (örn: Erdoğan, Şimşek-Bekir ve Aras, 2005; Kayılı, Koçyiğit ve Erbay, 2009; Yıldırım-Doğru, Konuk-Er ve Demiray, 2010) okul öncesi dönem kelime bilgisini ele aldığı görülmekle birlikte ev-içi okuryazarlık ortamı ile alıcı-ifade edici kelime bilgisi arasındaki ilişkiyi inceleyen basılı bir çalışmaya rastlanamamıştır. Uluslararası Okuma. Becerilerinde Gelişim Projesi (PIRLS, 2001) araştırma sonuçlarına göre Türkiye, ev-içi okuryazarlık ortamı indeks sıralaması açısından uluslararası ortalamanın gerisinde yer almaktadır. Uluslararası veriler kullanarak yapılan karşılaştırmalı araştırmalar, ev-içi okuryazarlık ortamının sadece sosyo-ekonomik düzey ile ilgili olmadığına, aynı zamanda toplumların okuryazarlık kültürleri ile de ilişkili olduğuna dikkat çekmektedir (Evans, Kelley, Sikora ve Treiman, 2010; Kelley, Evans ve Sikora, 2006). Bu çalışma kapsamında öncelikle Türkiye bağlamında okul öncesi dönem ev-içi okuryazarlık ortamının özelliklerinin araştırılması hedeflenmiştir. Bununla birlikte, okul öncesi dönem alıcı-ifade edici kelime bilgisi ile ev-içi okuryazarlık ortamı arasındaki ilişkinin incelenmesi ve kelime bilgisinin yordayıcısı olan ev-içi okuryazarlık deneyimlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın verileri Türkçe için özgün geliştirilmiş ve norm çalışması yapılmış Türkçe İfade Edici ve Alıcı Dil (TİFALDİ) Testi (Kazak-Berument ve Gül-Güven, 2013), Ev-İçi Okuryazarlık Ortamı Ölçeği (Marjanovic Umek, Podlesek ve Fekonja, 2005) ve aile bilgi formu ile toplanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Ankara’da okul öncesi eğitim kurumlarında öğrenim gören 5 yaş grubu 168 çocuk oluşturmaktadır. Araştırma verileri SPSS 22. istatistik programı kullanılarak analiz edilmiştir. Öncelikle, ev-içi okuryazarlık ortamı ve bazı demografik değişkenlere ilişkin betimsel analizler sunulmuştur. Çocukların cinsiyet, yaş ve kardeş sayısı gibi değişkenlere göre kelime bilgisi puanları arasında anlamlı bir farklılık olup olmadığı tek yönlü varyans analizi (ANOVA) ile test edilmiştir. Okul öncesi dönem alıcı-ifade edici kelime bilgisinin yordayıcısı olan değişkenler çoklu regresyon analizi ile incelenmiştir. Sonuçlar ilgili alan yazın ışığında tartışılacaktır

Subject Keywords

Ev-içi okuryazarlık ortamı, Okul öncesi dönem, Alıcı-ifade edici kelime bilgisi

URI

https://hdl.handle.net/11511/74873

Collections

Department of Educational Sciences, Conference / Seminar