Date

2016

Author

Çetin, Banu
Sofuoğlu, Cemil Sait
Odabaşı, Mustafa
Öztürk, Fatma
Yurdakul, Sema

Metadata

Show full item record

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

Item Usage Stats

188
views

444
downloads

Cite This

Dilovası Türkiye?nin en büyük endüstriyel bölgelerinden biridir. Ilçede endüstriyel bölgeler veyerlesim yerleri iç içe bulunmakta, aynı zamanda ilçe yogun bir trafigin etkisi altındadır. Bununsonucu olarak bölgede kanser yüksek yogunlukla ölüm nedenlerinin basında gelmektedir. Buçalısma ile havadaki organik ve inorganik kirleticilerin seviyeleri, kaynakları ve muhtemelsaglık etkileri incelenmistir. Arazi çalısması Subat 2015 tarihinde baslamıs ve Subat 2016?desonlandırılmıs ve PAHlar ve PCBler zamansal ve mekânsal olarak incelenmistir. AyrıcaDilovası Belediyesi?nin bahçesinde kurulan sabit bir istasyonda sıralı PM2,5 örnekleyicikullanılarak EC/OC, 14C, metaller, çesitli anyon ve katyon derisimleri ve aynı istasyonda O3ve NOx miktarlarının zamansal degisimleri incelenmistir. Arazi çalısması 23 noktada PUF diskpasif örnekleyiciler kullanılarak yapılmıstır. Toplam PAH konsantrasyonu 4,2 ile 3842 ng m-3aralıgında degismektedir (ORT±SS; 285 ± 431 ng m-3). Fenantren en fazla elde edilen PAHtürü olurken, bunu floranten ve piren izlemektedir. Toplam PCB konsantrasyonu 177 ile 41781pg m-3 aralıgında degismektedir (ORT±SS; 4152 ± 6072 pg m-3). PCB-28, -18, -31 ve -33 enfazla elde edilen PCBlerdir. PMF sonuçlarına gör PAHlar için 5, PCBler içinse 4 farklı kaynakbelirlenmistir. Bunlar PAHlar için dizel ve benzinli araç emisyonları, biyokütle ve kömüryanması, demir-çelik endüstrisi gibi endüstriyel faaliyetlerden kaynaklı emisyonlar veyanmamıs petrol/petrol ürünleri emisyonları olarak belirlenmistir. PCBler içinse kaynaklardemir-çelik üretimi, kömür ve biyokütle yanması, teknik PCB karısımları ve endüstri olarakbelirlenmistir. Sabit istasyondan elde edilen PM2,5 kütlesini etkileyen faktörler yine PMFkullanılarak incelenmistir. Buna göre 6 faktör bulunmus, bunlar yol tozu (%23), tasıtemisyonları (%20), petrol yanması (%19), kömür yanması (%14), toz (%14), ikincil inorganikaerosol (%10) olarak belirlenmistir. Aynı sonuçlar kullanılarak bölgeyi etkileyen uzun mesafelikaynaklar potansiyel kaynak katkı fonksiyonu (PKKF) kullanılarak incelenmis ve Cezayir, BatıSahra, Rusya, Iran ve Lübnan örnekleme bölgesini etkileyen ülkeler olarak bulunmustur. Aynınoktalarda kuru çökelme örneklemesi de yapılmıs ve PAHlar için hesaplanan kuru çökelmeakısı degerlerinin 829 ile 7424 ng m?2 gün?1 aralıgında (2950 ± 1349 ng m?2 gün?1)degistigi gözlenmistir. PCBler içinse bu degerler 47,9 ile 535 ng m?2 gün?1 aralıgındadegismektedir (191 ± 102 ng m?2 gün?1). Sabit istasyonda ortalama EC, OC ve TCkonsantrasyonları sırasıyla 15,8±17,7, 2,8±2,3 ve 19,2±18,9 μg m-3 olarak bulunmustur.EC/OC konsantrasyonları özellikle kasım ayının ortasından baslayarak önemli derecede artısgöstermektedir. Bu sonuç sıcaklıgın düsmesine baglı olarak evsel ısınma faaliyetlerinin vebuna baglı olarak da karbon emisyonlarının artmasıyla, ayrıca karısım yüksekliginin düsmesive emisyonların atmosferde dagılamaması ile açıklanabilir. PAHlar, PCBler ve metaller içinsaglık riski degerlendirmesi yapılmıstır. En yüksek maruziyet-risk seviyeleri konsantrasyondegerleriyle paralel olarak PAHlar ve PCBler için sırasıyla kıs ve yaz döneminde tespitedilmistir. Tahmini kitlesel maruziyet-risk seviyelerinin hepsi ve ortalama maruziyet-riskseviyelerinin çogu kabul edilebilir kanserojen risk degerinin (10-6) üzerinde bulunmustur.Hedeflenen kanserojen metallere bakıldıgında ise Ni ve Pb için risk söz konusu degildir. Asiçin hesaplanan tahmini risk degerleri, bütün mevsimlerde kabul edilebilir risk degerininüzerinde bulunurken, Cd ve Co için hesaplanan tahmini risk degerlerinin bazıları kabuledilebilir degerin üzerinde bulunmustur. Bulunan risk degerleri kabul edilebilir degerin oldukçaüstündedir. Bu sonuçlar ile Dilovası havasının mevcut kirleticiler açısından insan saglıgı içinyüksek risk içerdigini söylemek mümkündür.

Subject Keywords

Çevre Mühendisliği

URI

https://app.trdizin.gov.tr/publication/project/detail/TWpBME1qSXk
https://hdl.handle.net/11511/50537

Collections

Department of Environmental Engineering, Project and Design