Show/Hide Menu
Hide/Show Apps
Logout
Türkçe
Türkçe
Search
Search
Login
Login
OpenMETU
OpenMETU
About
About
Open Science Policy
Open Science Policy
Open Access Guideline
Open Access Guideline
Postgraduate Thesis Guideline
Postgraduate Thesis Guideline
Communities & Collections
Communities & Collections
Help
Help
Frequently Asked Questions
Frequently Asked Questions
Guides
Guides
Thesis submission
Thesis submission
MS without thesis term project submission
MS without thesis term project submission
Publication submission with DOI
Publication submission with DOI
Publication submission
Publication submission
Supporting Information
Supporting Information
General Information
General Information
Copyright, Embargo and License
Copyright, Embargo and License
Contact us
Contact us
The Changing Character Of Public Space In An Eastern Mediterranean Port City: From Customs Square To Grand Bazaar In Mersin
Download
181-203.pdf
Date
2012-12-1
Author
Ünlü, Tolga
Metadata
Show full item record
This work is licensed under a
Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License
.
Item Usage Stats
306
views
239
downloads
Cite This
Bir fiziksel olgu olarak “kamusal mekan”, en genel anlamıyla toplumdaki herkesin kullanımına açık, bireysel etkileşimin en üst düzeyde olduğu açık alanları, parkları, sokakları ve meydanları kapsamaktadır. Bu alanlar içinde özellikle meydanlar, kentsel yaşamın mikro-kozmosu ve eylemlerin özgürce ifade bulduğu alanlardır. Genelde kamusal mekanlar, özelde ise meydanlar günlük etkinliklerin en ilgi çekici biçimde yer alabileceği alanlar olmuştur. Ancak, son dönemde dünyanın birçok bölgesinde ve kentinde toplumların, giderek kamusal mekanlardan uzaklaştıkları, güvenliğin, özel tüketimin, kişisel konforun ve özel yaşamın ön planda tutulduğu yeni alanlara yönelmiştir. Bunun sonucunda kamusal alan ve kamusal mekan, kentin toplumsal yapısı ve ilişkileri içinde giderek önemini kaybetmekte ve niteliksel olarak çökmeye başlamıştır. Bu çalışmada, Mersin Gümrük Meydanı’ndaki dönüşüm merkeze alınarak, kamusal mekanın niteliksel özelliklerindeki değişim, kentsel gelişme ve sosyal süreçlerle ilişkisi çerçevesinde sorgulanmakta, kent planlama ve kentsel projelerin değişime etkisi irdelenmektedir. Burada amaç, Mersin Gümrük Meydanı örneğinden yola çıkarak Doğu Akdeniz liman kentlerindeki kamusal mekanın dönüşümüne yönelik karakteristik özellikleri ortaya çıkarmaktır. Çalışmanın temel kabullerinden birisi, kamusal mekanın varlığının onun karakteri ile doğrudan ilişkili olduğu, karakterin ise mekanı yere dönüştüren etmenlerin üç boyutlu örgütlenmesi ile sağlanabildiğidir. Bu örgütlenme, mekanın benzersiz ve biricik bir varlık olarak toplumsal bellekte önemli bir yer edinmesini sağlamaktadır. Dolayısıyla, mekanın karakter kazanması, o mekanın yerel düzeyde çevresindeki diğer fiziksel unsurlarla (binalar, yapı adaları, sokak örüntüsü vb.) tarihsel bir süreçte kurulmuş olan karşılıklı ilişkilere bağlıdır ve mekanı benzersiz hale getiren bu ilişkiler o mekanı evrensel düzeyde de tekil hale getirmektedir. Bu çerçevede, araştırmanın merkezinde yer alan Gümrük Meydanı’nın karakterindeki dönüşüm, tarihsel bir süreçte Mersin’in kentsel gelişme süreçleri ve Gümrük Meydanı’nın çevresindeki binaların, yapı adalarının ve sokak örüntüsünün dönüşümü ile birlikte alınmış ve temel olarak iki dönemde incelenmiştir. İlki, Mersin’in ondokuzuncu yüzyıl başında bir Doğu Akdeniz liman kenti olarak kuruluşundan itibaren geçen yaklaşık bir yüzyıllık dönem iken ikincisi yirminci yüzyılın ortalarından itibaren gelişen dönemdir. 1960’lı yılların başında yeni limanın kurulması her iki dönemi birbirinden ayırmaktadır ki yeni liman Gümrük Meydanı’nın dönüşümüne de doğrudan etki etmiştir. Mersin, Türkiye’nin Akdeniz sahilinde ve ülkenin en verimli topraklarının bulunduğu antik dönemlerde Kilikya, günümüzde ise Çukurova olarak adlandırılan bölgede yer almaktadır. Kent, on dokuzuncu yüzyılın başında, diğer bir anlatımla, Osmanlı İmparatorluğu’nun modernleşme reformlarının ve buna bağlı olarak imparatorluğun dönemin sanayileşmiş ve gelişmiş ülkelere eklemlenmesi sürecinin yaşandığı dönemde bir sahil köyü olarak kurulmuştur. Diğer liman kentleri gibi bu dönemde Mersin, merkez ile çevre ülkeleri arasındaki ilişkinin bir ifadesi olarak Çukurova ve daha geniş olarak Anadolu’daki tarımsal ürünlerin sanayileşmiş merkeze aktarıldığı bir düğüm noktası olmuştur. Öte yandan, gelişen uluslararası ilişkiler ve ticaret –özellikle deniz ticareti, bankacılık, ithalat, ihracat vesigortacılık- Mersin’in bölge içinde hızla gelişmesini ve Doğu Akdeniz’de önemli liman kentleri arasında yer almasını sağlamıştır. Bu dönemde gelişen uluslararası ilişkiler, kentin biçimlenmesine ve kamusal mekan sisteminin oluşmasına etkide bulunmuştur. Yerel düzeyde ise Gümrük Meydanı’nın karakterinin onu çevreleyen yapılarla, özellikle Gümrük Binası ve Gümrük İskelesi ile bağlantılı olduğu görülmektedir. Ayrıca dönemin tanıklarının anlatıları da Gümrük Meydanı’nın kentin toplumsal belleğinde önemli bir yeri olduğunu göstermektedir. Diğer birçok Akdeniz liman kenti gibi Mersin de yirminci yüzyılda uluslararası ölçekte değişen ticaret ilişkilerinden etkilenmiştir. Daha önceki dönemde göreceli bir özerkliğe sahip liman kentleri, ticaretin odak noktalarından iken ulus devletlerin biçimlendiği yeni dönemde uluslararası ilişkiler ulus devletlerin başkentleri aracılığıyla kurulmaya başlanmıştır. Bunun sonucunda liman kentleri uluslararası düzeyde önem kaybetmeye ve ulusal bir bağlamın parçası olmaya başlamışlardır. Bununla birlikte, gelişen ulaşım teknolojileri de yeni limanların yapılmasına neden olmuş ve birçok kentte kentten bağımsız kendi içinde kapalı liman alanları ortaya çıkmıştır. Uluslararası ilişkilerin ön planda olduğu dönemden ulusal kimliğin ve kültürün oluşturulmaya çalışıldığı döneme geçişte kamusal mekan sisteminde önemli değişiklikler gerçekleşmiştir. Bu değişim en açık biçimiyle, kentin kurulduğu ve uluslararası ilişkilerin ön planda olduğu dönemde kentin dışa açılan kapısı olarak nitelendirilebilecek Gümrük Meydanı’nın karakterindeki dönüşümde gözlenebilmektedir. Gümrük Meydanı, giderek kent içindeki önemini kaybetmiş ve bir dizi müdahale sonucunda Ulu Çarşı adını almıştır. Mersin’de 1960’lı yılların başında inşa edilen yeni liman da bu sürecin bir ürünü olarak belirmiştir. Limanın yapımıyla birlikte Gümrük Binası ve Gümrük İskelesi’nin yıkımı sonucunda Gümrük Meydanı varlık nedenini kaybetmiştir. Doğu Akdeniz’de bir liman kentindeki kamusal mekanın dönüşümünü inceleyen bu çalışma göstermiştir ki kuşkusuz, başarılı bir kamusal mekanın oluşturulması için geçmişten günümüze alıp uygulayabileceğimiz hazır formüller bulunmamaktadır. Ancak bu mekanların tasarlanması ve biçimlendirilmesi sürecinin, mekanı benzersiz ve biricik bir hale getiren toplumsal ve mekansal ilişkileri, mekanın varlık nedenlerini ve toplumsal bellekte yer edinmesini sağlayan etmenleri göz önünde bulunduran bütüncül yaklaşımlarla yönlendirilmesi sağlanmalıdır.
Subject Keywords
Architecture
,
Public space
,
Character of place
,
Eastern Mediterranean port cities
,
Mersin
,
Customs square.
URI
http://jfa.arch.metu.edu.tr/archive/0258-5316/2012/cilt29/sayi_2/181-203.pdf
https://hdl.handle.net/11511/50825
Journal
ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi
DOI
https://doi.org/10.4305/metu.jfa.2012.2.8
Collections
Department of Architecture, Article
Suggestions
OpenMETU
Core
The Impact Of Spatial Factors On The Use Of Public Space From Gender Perspective: A Comparative Study On Ulus Atatürk Square And Kuğulu Park
Kaya, Beste; Kayasü, Serap; Department of City and Regional Planning (2023-1-24)
The public spaces in the cities are defined as the daily activity area where thoughts, actions, and meetings for the common benefit of society are produced and developed. However, public spaces vary in urban uses in line with their location, socio-cultural structure, gender, and lifestyles. So the use of public space occurs within the city differently. The aim of this study is to examine whether the gender role in the use of public space patterns changes in line with safety, spatial diversity, and time. In ...
The Effect Of Tall Buildings On Solar Access Of The Environment, İstanbul Levent As Case
Sakınç, Esra; Şerefhanoğlu Sözen, Müjgan (Middle East Technical University, Faculty of Architecture, 2012-6-1)
Çağımızın bilim ve teknoloji alanındaki ilerlemeleri, yapı ve yapım sistemlerindeki gelişmeler, küreselleşme sonucu olan uluslararası etkileşimler ve yatırımcı yaklaşımları, yüksek yapıların, kentin doğal bir oluşumu olarak algılanmasına, büyüklük ve sayılarının gün geçtikçe artmasına neden olmaktadır. Günümüzde İstanbul gibi tarihi köklü olan kentlerde bile bu tür yapıların arttığı ve yaygınlaştığı yadsınmaz bir biçimde gözlenmektedir. Bir tür gelişmişlik, zenginlik ve modernlik göstergesi olan bu yapıları...
Evaluating the potentials of neglected urban spaces in hıstorıcal city centres to acquire a sense of place: the Iskıtler Small Industry area in Ankara
Alpdemir, İbrahim; Aral, Hacer Ela; Department of Architecture (2023-1-27)
Old city centres that have been able to preserve their position as the cultural and economic heart of an urban hinterland, function as a centre for converging the city’s lifelines as well as acting as a reflection of its image. The spatial and perceptive quality of a city’s centre plays an important role in maintaining its vitality and ensuing an image of its own. This quality is defined by the term place and is a notion that can be perceived by the simultaneous stimulation of the senses. This is something ...
Revitalization of a Commercial Street in the Center of Samsun: A Study on İstiklal (Çiftlik) Street from Users' Perspective
Çetinkaya, İrem; Bilsel, Fatma Cânâ; Department of Architecture (2022-8)
As a prominent public space of the city, streets serve many important social, cultural, economic, ecological, political or historical purposes. Streets are vessels, where simple to complex social interactions such as being outside, observing, meeting and gathering are performed by urban communities. However in Turkey, as a result of the neoliberal policies and major developments in the real estate sector, cities have begun to expand towards their peripheries. The streets in the centers, thus, began to decli...
The change of university students' place attachment in public spaces during the COVID-19 pandemic: a case study on the Middle East Technical University campus
Yılmaz, Deniz; Aral, Hacer Ela; Ataöv Demirkan, Anlı; Department of Architecture (2022-12-02)
With the SARS-CoV-2 virus, which emerged in Wuhan in December 2019 and spread rapidly all over the world in a short time, there have been significant changes in people's lives. As in the rest of the world, quarantine, restriction, and social isolation measures were implemented to control the spread of the virus in Turkey. Within these measures, mobility was restricted, and people had to stay home. University students have taken their place in society as a mobile and social group. Restrictions, quarantines, ...
Citation Formats
IEEE
ACM
APA
CHICAGO
MLA
BibTeX
T. Ünlü, “The Changing Character Of Public Space In An Eastern Mediterranean Port City: From Customs Square To Grand Bazaar In Mersin,”
ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi
, vol. 29, no. 2, pp. 181–203, 2012, Accessed: 00, 2020. [Online]. Available: http://jfa.arch.metu.edu.tr/archive/0258-5316/2012/cilt29/sayi_2/181-203.pdf.