Utopia And Determinism: Architectural Deterministic Thinking In Urban Utopias

Download

143-152-1.pdf

Date

1988

Author

T. Dostoğlu, Neslihan

Metadata

Show full item record

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

Item Usage Stats

175
views

141
downloads

Günümüzde kentsel tasarım alanındaki uygulamalarda ortaya çıkan sorunlar, genellikle, bu uygulamaların ondokuzuncu yüzyıl sonları ile yirminci yüzyıl başlarında Batı'da geliştirilen ütopik kent modellerinden esinlenmesine bağlanmıştır. Bu dönemdeki kentsel ütopyalar, fonksiyonu dar anlamda ele alarak sadece biyolojik gereksinimler ve teknolojik buluşlara önem verdikleri, sosyal ve psikolojik gereksinimleri ise gözardı ettikleri ve evrensel olarak uygulanabilme varsayımına dayandıkları İçin eleştirilmişlerdir. Bu makalede öne sürülen üçüncü bir eleştiri konusu ise bu kentsel ütopyaların, aynı zamanda, mimari determinist düşünce - mimari çevrenin sosyal yaşamın en önemli belirleyicilerinden biri olduğu inancı - ile biçimlenmiş olmasıdır. Makalede ütopik düşüncenin tarih içindeki gelişiminden söz edilmiş ve mimari determinizmin ondokuzuncu yüzyıl sonuyla yirminci yüzyıl başlan arasındaki dönemde geliştirilen kentsel ütopyalarda ortaya çıkış nedenleri açıklanmıştır. Bu dönemdeki ütopik kent modelleri progressive (geleceğe yönelik) ve regressive (geçmişe özlem duyan) yaklaşımların ürünleri olarak iki ayn grupta ele alınmıştır. Bu iki yaklaşımın ortak eleştiri noktası mevcut mimari ve kentsel çevredir; ancak, ikinci gruptakiler geçmişin yerel topluluk ruhuna özlem duyarak kentsel yaşamı doğayla yeniden ilişkilendirmeyi amaçlamışlar, birinci gruptakiler ise geçmişle tüm ilişkiyi kopartmış ve verimlilik, temizlik, hız, rasyonellik ve ekonomiyi yeni çağın en önemli özellikleri olarak ele almışlardır. Yaklaşımlanndaki farklılıklara karşın ondokuzuncu yüzyıl sonları ile yirminci yüzyıl başlannda yaşayan ütopyacılar önerdikleri kent modellerinde genel olarak mimari determinist düşünceyi benimsemişlerdir. Bu devrin en etkili kentsel ütopyacılanmn yazıları incelendiğinde söz konusu eğilim açıkça görülmektedir. Geleceğe yönelik yaklaşımı benimseyen Sant'Elia, Le Corbusier ve Garnier ile geçmişe özlem duyan yaklaşımı benimseyen Soria y Mata, Wright ve Howard'in kent tasanmıyla ilgili yazılanndan verilen Örnekler, mimari çevrenin sosyal yaşamı belirleyeceği kanısının bu dönemdeki kentsel ütopyalarda genel olarak egemen olduğunu göstermektedir. Bu tür yaklaşımlar sonucunda gerçekleştirilen uygulamalardaki sorunlar mimari çevre ile sosyal çevre arasındaki ilişkinin mimarlar ve plancılar tarafından yeniden ele alınması gerektiğini ortaya koymaktadır. Son yıllarda yapılan pek çok araştırma mimari çevrenin toplumsal davranış ve toplumsal değişim üzerindeki etkisinin ancak dolaylı olabileceğini göstermiştir. Mimar ve plancı ancak potansiyel çevreyi sağlayabilir, fiili çevreyi ise kullanıcılar tanımlar. Mimari ve kentsel çevreye böyle bir yaklaşım daha gerçekçi ve sağlıklı önerilerin oluşmasında yardımcı olacaktır.

Subject Keywords

Urban Design, Architectural Determinism, Progressive Approaches, Urban Utopias, Regressive

URI

http://jfa.arch.metu.edu.tr/archive/0258-5316/1988/cilt08/sayi_2/143-152.pdf
https://hdl.handle.net/11511/51275

Journal

ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi

Collections

Department of Architecture, Article

Suggestions

OpenMETU
Core

Planning: A Continiuum Of Utopian And Non-Utopian Sensibilities Barlas, M.Adnan (1992-1-1) The identification of the origins of the intellectual history as well as the professional practice of planning, either in terms of its conceptual foundations or the chronology of events, takes one back to industrializing Europe and United States of the nineteenth century. In this period one can find both ‘utopian’ and ‘anti-’ or ‘non-’ utopian precursors of professional planning practice and planning theory of the twentieth century. This implies that neither set of precursors is the exclusive impetus behind...
Planning with complexity: The analysis of İzmir Uzundere urban transformation project through the advocacy coalition framework Demirel Şanlı, Şule; Yetişkul Şenbil, Emine; Department of City and Regional Planning (2023-1-19) Today, cities are defined as dynamic, non-linear, open, and complex systems that can adapt themselves according to various situations and formations and develop continuously in this direction. Planning is about a world-changing from basic and direct interactions to highly complex situations towards the fuzzy middle between technical rationality and communicative rationality; hence, it has begun to be questioned in the presence of complexity theory. With intensifying neoliberal policies after 2000, Turkey’s ...
COLLAGE IN URBAN DESIGN: A CRITICAL REVIEW OF DESIGN THINKING Sönmez, Büşra; Çalışkan, Olgu; Urban Design in City and Regional Planning Department (2022-8-31) Although collage has been widely discussed as a design method in architecture and landscape architecture, the use of collage in urban design needs further discussion. Apart from being an art form and technique beyond the physical act of collage, as in the transition between “painting and sculpture”, collage has widespread use in visual arts, design, music, literature, and photography. While collage is taken further with modern painting, it also affects the perception of modernist space in architecture and u...
Spaces by People: An Urban Design Approach to Everyday Life Cihanger Medeıros Rıbeıro, Duygu (Middle East Technical University, Faculty of Architecture, 2018-6-28) The creative and transformative interaction between people and urban space is one of the foremost features of history. Along this path, urban design and designers necessarily take the responsibility to anticipate preferable living environments for the general public. However, within an urban context that is initially shaped by making-by-designing processes, people (re)transform their living environments by altering the premeditated built environment. This interaction exhibits concrete yet subtle examples of...
Urban Development Projects And The Construction Of Neo-Liberal Urban Hegemony: The Case Of İzmir Penpecioğlu, Mehmet (Middle East Technical University, Faculty of Architecture, 2013-6-1) Son 30 yıllık süreçte neo-liberalizme eklemlenmiş bir çok ülkede, büyük ölçekli kentsel projeler (BKP’ler) başat bir girişimci kentsel siyasa mekanizması haline gelmektedir. Mekanın üretiminde hegemonik bir güç inşa eden BKP’ler ile; merkezi iş alanları, turizm merkezleri, korunaklı ve lüks konut alanları ve alışveriş merkezleri gibi “neo-liberal kentleşme” mekanları üretilmektedir. BKP’ler “mekan üretiminin hegemonik projeleri” olarak yalnızca sermaye birikim ilişkilerinin yeniden üretilmesinde değil; aynı...

Citation Formats

N. T. Dostoğlu, “Utopia And Determinism: Architectural Deterministic Thinking In Urban Utopias,” ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi, vol. 8, no. 2, pp. 143–152, 1988, Accessed: 00, 2020. [Online]. Available: http://jfa.arch.metu.edu.tr/archive/0258-5316/1988/cilt08/sayi_2/143-152.pdf.