Date

1988

Author

Polonyi, Charles K.

Metadata

Show full item record

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

Item Usage Stats

138
views

42
downloads

Cite This

Endüstri devrimi Öncesinde Londra, Paris, Viyana ve istanbul olmak üzere, Avrupa'nın gerçek anlamda yalnızca dört büyük başkenti vardı. Diğerleri, ondokuzuncu yüzyılın ikinci yansında (hatta son yirmi yılında) demiryollarının gelişmesi ile birlikte yayılan, endüstri çağı ve ulusal bilinçlenme süreçleri sonucunda başkent konumuna yükselen küçük kentlerdir. Kent tasarımcıları, büyüyen yerleşmelerin gelecekteki maliyetleri konusunda oldukça iyimser kestirimler yapmışlar, müreffeh bir geleceğe inanmışlardır. Anıtsalhk geleneği de 1950 yıllarında Canberra'da, LeCorbusier'inChandigarh'ında ve Lucio Costa'nm Brasilia'sında sürdürülmüştür. Hermann Jansen'in 2000 yılı İçin üçyüzbin nüfusa göre tasarladığı Ankara'da ise, onaylandığı sırada yetmişbeşbin olan nüfus, daha 1932'de yüzonbine yükselmişti. Bu ciddi yanılma Ankara'nın, Türkiye Cumhuriyeti'nin çağdaş başkentinden çok, kırsal bir Alman eyalet merkezi düzeyinde düşünüldüğünü göstermektedir. Ankara'da "Modern" mimarlığın da bir tür Neo-Klasisizm anlamında uygulanması, bu yorumu güçlendirmektedir. Ankara'nın nüfusu her on yılda ikiye katlandı. Nüfus artışı ve "Pazar" işlevindeki büyümeler, önce "Dünün Bahçe Kenti"ni yoketti. Kimlik arayışı, "Tapınak" işlevini kentte iki yeni odak noktası olan Neo-Klasik Anıtkabir ve Osmanlı taklidi Kocatepe Camii ile zenginleştirmiş, yeni iş merkezleri kent siluetini hareketlendirmiş, çevre tepelerde türeyen gecekondular da dokuyu daha uç noktalara yaymıştır. Ne etkili bir kamu ulaşım sistemi, ne de özel araçların kitlesel kullanımı için düşünülmüş olan "Bahçe Kent "in dar sokakları ise kısa zamanda kapasitelerinin çok üzerinde yüklendiler. Planlı Ankara'yı çevreleyen ve imar planından yoksun kalan gelişigüzel yapılaşmalar, kenti, sarp yamaçlarda toprak kayması, erozyon ve benzeri sorunlara sahip geniş bir alan haline getirdi. Kullanıcı grupların alım gücünü gözeten bir kalkınma programının yokluğu kadar yapılaşma düzenlemelerinin eksikliği ve bu boşluğun yerini alan "kat mülkiyeti" sistemi, niteliksiz bir yapı stokunun yaygınlaşmasına yol açmıştır. Hızlı ve hazırlıksız kentleşme, konutta olduğu gibi eğitim ve iş imkanlarında da zorluklar ve çarpıklıklar yaratmıştır. Bugün Thatcher İngiltere'si ve 1992 Avrupası, Reagan-Bush yönetimi ve bunlara ek olarak Doğu Bloku reformları ortamında, kamu sektörü yatırımlarının neredeyse tümüyle durdurularak nüfusu artan ve sorunları yoğunlaşan kentlerde özel sektör yatırımlarının yeterli çevre düzenleri sağlayabileceğine inanmak tehlikeli bir düştür. Türk Başkenti örneğinde, bugün devletin etkin müdahalesi ile gerçekleştirilmesi gereken, Ankara Hızlı Ulaşım sistemidir. Atatürk Bulvan boyunca yer alacak bu ulaşım sistemi, randımanlı bir otobüs güzergahı ile desteklenen Batı Koridoru'ndaki iki gelişme aksı ile yeni Metropoliten strüktürün özü oluşturulmalıdır. Bunlara eklemlenen, iş ve dinlenme işlevlerini içeren "kent köy"ler çok merkezli bir metropoliten sisteminin "kümeleri" olarak birbirlerine 15.12.1988'de alındı; Anahtar Sözcükler ; Metropoliten Planlama 114 (METU JFA 1988) CHARLES K.POLONYI bağlanmalı, yol ve demiryolu ulaşım daman boyunca geliştirilmelidir. Bu öneriler mevcut kaynaklarla desteklenmeli, projenin mali zemini, yasama gücü ile yaratılabilmelidir. Hükümetin geleneksel bütçe dışında birçok parasal kaynağı olduğu kesindir. Eldeki kamu arazi stoku ve kamulaştırmalarla elde edilenler, bu altyapı yatınmlan için kullanılmalı, çevrede artan taşınmaz değerlerinin kamuya dönüşünü sağlamak üzere gereken yasal önlemler alınmalıdır. Dünyanın birçok yerinde hipodrom, demiryollan, ordu kantonlan ve benzeri alanlar, kent merkezlerinin niteliklerinin geliştirilip kalkındınlmasında rezerv clarak değerlendirilmiştir. Kentiçi hızlı ulaşım, demiryolu ve otobüs güzergâhlan, temel altyapı ve rekreasyon hizmetleri için yapılacak kamu yatınmlan, konumlanna göre değerleri artacak olan taşınmazlardan yeni yasal yöntemlerle geri alınabilmiştir. Kentsel nüfus artışı ve bunu izleyen sorunlar birer saatli bomba gibidir. Bu açıdan büyüme eğilimlerini hafife alma alışkanlıklarından sıynlmak, gelecek nesiller için kaynaklan koruyarak dengeli bir kalkınma için alınacak önlemler konusunda vakit geçirilmeden eşgüdüm sağlanmalıdır. Yukanda ileri sürülen neden ve görüşlerle, "Ankara 2015" planı beğeniyle önemsenmek zorundadır.

URI

http://jfa.arch.metu.edu.tr/archive/0258-5316/1988/cilt08/sayi_2/105-114.pdf
https://hdl.handle.net/11511/51250

Collections

Department of Architecture, Article