Osmanlı İmparatorluğu’ndan Cumhuriyet’e Geçişte Büyük Toprak Sahiplerinin Sınıfsal Rolü ve Dönüşümü

Download

12.pdf

Date

2012-4-1

Author

Evrim Önal, Nevzat

Metadata

Show full item record

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

Item Usage Stats

240
views

700
downloads

Osmanlı İmparatorluğu'nun son yüz yılında yaşanan iktisadi değişimlerin başat faktörü imparatorluğun, kapitalist dünya ekonomisine eskisine göre çok daha sıkı bağlar ile entegre olmasıdır. 19. yüzyılın başından itibaren yoğunlaşan uluslararası ticari ilişkiler bu entegrasyonun ilk adımını oluşturmuş, Avrupa devletlerine verilen demiryolu imtiyazları ve dış kaynaklı borçlanma süreci derinleştirmiştir. Yüzyılın son çeyreğine girildiğinde Osmanlı İmparatorluğu’nun farklı coğrafyaları, başta ticaret limanları ve bu limanlardan içeri uzanan demiryolu ağları tarafından oluşturulan hinterlantlar olmak üzere, dünya ekonomisine eşitsiz biçimde eklemlenmiş haldedir. Diğer yandan 19. yüzyıl, imparatorluğun bünyesinde sınıfsal çelişkilerin yarattığı gerilimlerin örtülemez hale geldiği bir son dönem niteliğindedir. Bu gerilimlerin en önemlilerinden biri, taşra eşrafı ile saltanat arasındadır. Sened-i İttifak ile saltanat tarafından kabul edilen bu gerilim, 19. yüzyıl boyunca kırsal eşrafın giderek daha geniş iktisadi haklar elde etmesiyle sonuçlanmıştır. Tanzimat ile Aşar vergisinin toplanma biçiminin yerelleşmesi, 1858 tarihli Arazi Kanunnamesi ile toprakta özel mülkiyetin tanınması gibi önemli idari dönüşümlerin tümü, kırsal eşrafın padişahın otoritesinden görece bağımsız biçimde ilkel servet biriktirme olanaklarını oluşturmuştur. İstanbul’un otoritesi zayıfladıkça yeni zenginleşme fırsatlarına kavuşan, Anadolu coğrafyası Avrupa kapitalizmine eklemlendikçe de yeni ticaret olanakları elde eden kırsal eşraf; bünyesinde büyük toprak sahipleri, Aşar vergisi toplayıcıları, tarımsal ürün tüccarları ve tefecileri bulunduran bir toplumsal kesim haline gelmiş, pek çok örnekte bu roller aynı kişide toplanmaya başlamıştır. Bu sınıfsal yapı, cumhuriyetin kurulma sürecinde iktidarın maddi taşıyıcısı haline gelmiş, böylelikle cumhuriyet burjuvazisinin temellerini oluşturmuştur. Bu açıdan Osmanlı’nın kırsal eşrafı ile cumhuriyetin büyük toprak sahibi arasında güçlü bir süreklilik mevcuttur ve büyük toprak sahiplerinin burjuvalaşma süreci, Türkiye kapitalizminin gelişiminin en önemli unsurlarından birini oluşturmaktadır. Bu çalışma, Osmanlı İmparatorluğu’nda yarı bağımsız bir sınıfsal yapı olarak ortaya çıkan ve cumhuriyetin kuruluşuyla birlikte yönetici sınıfın bel kemiğini oluşturan büyük toprak sahiplerinin bu süreçteki rolü ve bu rol doğrultusunda yaşadığı dönüşümü ele almakta; buradan devamla Türkiye burjuvazisinin kimi özgün sınıfsal özelliklerine ve davranış kalıplarına dair sonuçlara ulaşmaya çalışmaktadır.

Subject Keywords

Türk tarımı, Toprak sahipliği, Tarımsal dönüşüm, Kırsal kalkınma

URI

http://www2.feas.metu.edu.tr/metusd/ojs/index.php/metusd/issue/view/62
https://hdl.handle.net/11511/58367

Journal

ODTÜ Gelişme Dergisi

Collections

Department of Economics, Article

Suggestions

OpenMETU
Core

The mentalities of "decline" in the Spanish and Ottoman Empires Ağır, Seven; Yıldırım, Onur; Department of Economics (2003) This study is an attempt to challenge the conventional decline-irrationality literature in the Ottoman historiography. Conventional view presented a way of thinking that is unfavorable to the rational economic behavior as the explanatory factor for the so-called decline of Ottoman Empire. Using an explicitly comparative approach, main aim of the study is to account for the specific trajectory of the Ottoman transformation without recourse to the conventional view. Juxtaposing the Ottoman and Western experie...
Osmanlı devleti ve Avrupa devletlerinde tağşişler ve nedenleri (1326-1844) Karaman, Kıvanç; Pamuk, Şevket (Orta Doğu Teknik Üniversitesi (Ankara, Turkey), 2016-4) Bu çalışma, Osmanlı tarihindeki tağşişlerin, yani parasal hesap biriminin gümüş içeriğindeki düşüşlerin, sebeplerini incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışmamızın önemli bir katkısı, Avrupa devletleri için yeni oluşturduğumuz geniş kapsamlı bir tağşiş veri setini kullanarak Osmanlı tağşişlerini karşılaştırmalı perspektife yerleştirmesidir. Elimizdeki veriler, hem Osmanlı hem de diğer Avrupa devletlerinin tağşişlere gelir elde etmek için başvurduğu savını destekler. Avrupa devletlerinin çoğu, artan vergi geli...
The sources and limits of authenticity in contemporary architecture Dingil, Seçkin; Güzer, Celal Abdi; Department of Architecture (2021-9-09) Regulated by economic and political ambitions, the pursuit of authenticity has evolved into a practice, which is oriented towards formal novelty. This practice is cultivated by the visual culture, emerged in consequence of the developments in information and communication technologies and the capitalist system of operations. Especially in popular and professional culture, the formal characteristics of the architectural work has become the most effective determinant of its authenticity claim, rather than the...
The Role of Student Related Characteristics in Nature of Science Views Ebren Kuyumcu, Ebru; Sungur, Semra (2022-02-01) The present study investigated middle school students’ views on the nature of science (NOS) in relation to gender, grade level, and learning environment perceptions adopting a cross-sectional and correlational research design. A total of 608 middle school students (319 girls and 289 boys) attending Grade 7 (n = 286) and Grade 8 (n = 322) participated in the study. Students’ NOS views were examined in terms of Theory-laden /Cultural impacts, Changing/tentative nature, Non-objective nature, and Creative natur...
THE TRANSFORMATION OF TURKISH AGRICULTURAL POLICIES BY THE EFFECTS OF REFORMS DRIVEN BY INTERNAL AND EXTERNAL DYNAMICS AFTER 1980 DEDE, İLKNUR; Okyayuz, Mehmet; Department of Political Science and Public Administration (2022-9-27) In this thesis building an integrated policy view on the peasant question and the necessities of the structural transformation of development, a multidimensional policy analysis is carried out on Turkish agricultural policies with special emphasis on the period after 1980. The peasant question is classified into two approaches in the literature as; “disappearance” and “persistence”. The disappearance approach declares that with the industrialization, globalization and commodification particularly by the int...

Citation Formats

N. Evrim Önal, “Osmanlı İmparatorluğu’ndan Cumhuriyet’e Geçişte Büyük Toprak Sahiplerinin Sınıfsal Rolü ve Dönüşümü,” ODTÜ Gelişme Dergisi, vol. 39, no. 1, pp. 137–169, 2012, Accessed: 00, 2020. [Online]. Available: http://www2.feas.metu.edu.tr/metusd/ojs/index.php/metusd/issue/view/62.