Kim bu sahte haberleri paylaşanlar? Sahte haber paylaşımının psikolojik yordayıcıları.

Date

2019-12-21

Author

Bayrak, Fatih
Çoksan, Sami
Akarsu, Albina Sıla
Sayılan, Gülden

Metadata

Show full item record

Item Usage Stats

545
views

0
downloads

Teknolojinin gelişim hızındaki dramatik artışla birlikte ortaya çıkan olgular, sosyal ve politik yaşam üzerinde pek çok yönden etkili olmuştur. Bu olgulardan biri de bilginin miktarında ve dolaşım olanaklarında büyüme, bilgi teknolojilerinin yaygınlaşması ve erişilebilirliğin artmasıdır. Öte yandan, iletişimde taşınan bilgiler her zaman gerçekliğe paralel nitelikte olmayabilmektedir. Dolayısıyla teknolojideki gelişmeyle birlikte hatalı bilgilerin taşınması da daha kolay hale gelmiştir. Günümüzdeki iletişim kanallarından belki de en büyüğünü sosyal medya oluşturmaktadır. Öte yandan sosyal medyada yayılan bilgilerin kaynağının bilinmezliği ve sahte haberlerin (fake news) paylaşımı söz konusu olabilmektedir. Sahte haberler konusu alanyazında çoğunlukla medya ve iletişim alanlarında çalışılmaktadır. Bu araştırmada ise sahte haberleri paylaşanların kimler olduğu ve nasıl özelliklere sahip oldukları sorularına sosyal psikolojik değişkenler üzerinden yanıtlar aranması hedeflenmiştir. Bu amaçla araştırmada katılımcıların 31 Mart 2019 Türkiye Cumhuriyeti yerel seçimleri döneminde sosyal medya hesaplarından (twitter ve facebook) seçimlerle ilgili paylaştıkları haberler arşivlenmiş ve katılımcıların çeşitli psikolojik özellikleri öz bildirim ölçekleri aracılığıyla ölçülmüştür. Böylece sosyal medyada paylaşılan sahte haberler ve psikolojik özellikler arasındaki olası ilişkiler tespit edilmeye çalışılmıştır. Ayrıca sosyal medyada karşılaşılan bir haberin doğru olup olmadığını sorgulama eğilimini ölçmek amacıyla Sahte Haberleri Sorgulama Ölçeği oluşturulmuş ve analitik düşünme, parti aidiyeti, etnik kökenle özdeşim, sosyal baskınlık yönelimi, sağ kanat yetkeciliği, dünya görüşleri, komplo teorilerine inanç, gruplararası tehdit algısı ve sosyodemografik değişkenler ile arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Yapılan analizlerin sonucunda sosyal baskınlık yönelimi, sağ kanat yetkeciliği ve komplo teorilerine inanç değişkenlerinin bir haberin sahte olup olmadığına yönelik sorgulamayı yordamadığı öte yandan 1 İletişim kurulacak yazar: fatihbayrak@baskent.edu.tr 30 sezgisel ve analitik düşünme stillerinin haberleri sorgulamayı yordadığı görülmüştür. Sonuç olarak, sahte haberleri sorgulama ve paylaşıma eğilimlerinin ardında yatan motivasyonlar sosyal psikolojik bir perspektifle ele alınarak alanyazına özgün katkılar sunulmuştur. Gelecekteki araştırmalar için yol gösterici olabilecek ve yeni araştırma sorularının üretilmesinde faydalı olabilecek bulgular elde edilmiştir.

Subject Keywords

Sahte Haberler,, Sosyal Medya,, Sezgisel ve Analitik Düşünme,, Komplo Teorilerine İnanç,, İdeolojik Yönelim

URI

https://hdl.handle.net/11511/81973
http://psksosyal.net/docs/SPKAbstracts2019.pdf

Conference Name

III. Ulusal Sosyal Psikoloji Kongresi, (20 - 21 Aralık 2019)

Collections

Department of Psychology, Conference / Seminar

Suggestions

OpenMETU
Core

Securitization of fake news Ergül, Mehmet Mert; Bahçecik, Şerif Onur; Department of International Relations (2020-9) This study argues that fake news is being transformed into a security issue. This transformation has or has the potential to have significant consequences in terms of human rights in Europe and beyond. This study also argues that perceptions of information, disinformation, news, and social media are changing in recent years, and these notions come to be widely accepted as security threats. Initially social media was perceived as a useful platform for obtaining and sharing information that helps the de...
Dijital yerlilerin teknoloji ve sosyal medya hakkındaki algıları: okul öncesi öğretmen adaylarının sahip oldukları metaforların incelenmesi Altun, Dilek; Ulusoy, Mustafa (2018-10-20) Teknolojide yaşanan hızlı gelişmeler bireylerin günlük yaşamlarında birtakım değişimlere neden olmuştur. Özellikle mobil teknolojiler ile birlikte dijital platformlarda yapılan birçok uygulama ve işlem tek bir cihaz üzerinden yapılabilmektedir. We Are Social (2018) raporuna göre, Türkiye’de günlük ortalama internette geçirilen süre 7 saat 9 dakikadır. Sosyal medyada geçirilen günlük ortalama süre ise 2 saat 48 dakikadır. Dijital yerli olarak adlandırılan günümüz öğretmen adaylarının hem günlük hem de akadem...
İlköğretim Öğrencileri için İklim Değişikliği Bilgi ve Tutum Ölçeği Çalışması Teksöz, Gaye; Şahin, Elvan(2013-12-31) İklim değişikliği, dünya üzerinde yaşamış olan ve yaşayan toplumların şimdiye kadar yüz yüze kaldığı en ciddi küresel çevre sorunlarının başında gelmektedir. Gelişmekte olan ülkeler ve az gelişmiş ülkeler, .iklim değişikliği ve küresel ısınmaya en az sebep olan ülkeler olmalarına rağmen bundan en fazla etkilenecek bölgeler olmaları beklenmektedir. Gelişmekte olan ülkelerden biri olan Türkiye’nin de iklim değişikliğinin yol açacağı olumsuzluklardan etkilenmesi muhtemeldir. Bu riski en aza indirmek, iklim o...
Matematik öğretmen eğitimcisi yeterlikleri: öğretmenlerin, doktora öğrencilerinin ve öğretmen eğitimcilerinin öncelikleri Erbaş, Ayhan Kürşat; Kol, Murat; Çetinkaya, Bülent (null; 2017-05-14) Problem Durumu Teknolojinin hızlı gelişimi ve bilimsel bilginin katlanarak artması toplumsal dinamiklerin, ihtiyaçların ve bireylerde olması gerektiği düşünülen niteliklerin değişmesine neden olmuştur. Esnek ve üretici düşünme, bulduğu çözümü gelecekte nerede kullanacağına dair öngörüye sahip olma, problem çözme, muhakeme etme, disiplinler arası bir yapı ile matematiksel düşünme gibi özellikler sahip olunması beklenen niteliklerin başında gelmektedir. Beklentilerdeki bu değişimler, okullarda verilen matemat...
Sosyal Medya Bağımlılarının Kurallarla ve Sınırlarla İlişkisi Üzerine Nitel bir Araştırma Aktaş, Dilan; Canbolat, Fazilet; Gençöz, Faruk (ODTÜ- AYNA Klinik Psikoloji Destek Ünitesi, 2022-10) Sosyal medya zaman ve mekân konularında esneklik kazandıran ve insan bedeninin doğal sınırlamalarını ortadan kaldıran araçlardan bir tanesi olarak düşünülebilir. Son yirmi yılda özellikle genç yetişkinler arasında popülerlik kazandığı söylenebilir. Sosyal medyanın yaygınlaşmasıyla birlikte araştırmacılar yönünü yeni bir bağımlılık türü olan sosyal medya bağımlılığını çalışmaya çevirmişlerdir. Bağımlılık nicel araştırmalarda genellikle yasal sorunlar ve kural ihlalleri ile ilişkilendirilse de bu konudaki nit...

Citation Formats

F. Bayrak, S. Çoksan, A. S. Akarsu, and G. Sayılan, “Kim bu sahte haberleri paylaşanlar? Sahte haber paylaşımının psikolojik yordayıcıları.,” presented at the III. Ulusal Sosyal Psikoloji Kongresi, (20 - 21 Aralık 2019), İstanbul, Türkiye, 2019, Accessed: 00, 2021. [Online]. Available: https://hdl.handle.net/11511/81973.