Date

2017-05-14

Author

Erbaş, Ayhan Kürşat
Kol, Murat
Çetinkaya, Bülent

Metadata

Show full item record

Item Usage Stats

360
views

0
downloads

Cite This

Problem Durumu Teknolojinin hızlı gelişimi ve bilimsel bilginin katlanarak artması toplumsal dinamiklerin, ihtiyaçların ve bireylerde olması gerektiği düşünülen niteliklerin değişmesine neden olmuştur. Esnek ve üretici düşünme, bulduğu çözümü gelecekte nerede kullanacağına dair öngörüye sahip olma, problem çözme, muhakeme etme, disiplinler arası bir yapı ile matematiksel düşünme gibi özellikler sahip olunması beklenen niteliklerin başında gelmektedir. Beklentilerdeki bu değişimler, okullarda verilen matematik öğretiminin doğasını ve özelliğini, öğretimin niteliğini belirlemede birincil ölçüt olan öğretmenlerin, hangi niteliklere sahip olmaları gerektiğini, sahip oldukları bu yeterliklerle öğrencilere neyi, ne zaman ve nasıl öğretmeleri gerektiğinin sorgulanmasını ve gözden geçirilmesini gerektirmektedir (Goodwin vd., 2014). Öğretmen niteliklerine dair yapılan çalışmalar, öğretmenlerin sahip olması gereken yeterliliklere vurgu yapmaktadır (Imig ve Imig 2007). Ancak, öğretmen eğitiminden sorumlu olan üniversitelerde görev yapan öğretmen eğitimcilerinin sahip olması gereken niteliklerin ve yeterliklerin tanımlanmasına yönelik çalışmaların oldukça az olduğu görülmektedir (Çelik, 2011; Goodwin vd., 2014; Koster, Brekelmans, Korthagen ve Wubbels, 2005). Son yıllarda bu eksiklik bazı kurumlar ve araştırmacılar tarafından fark edilmiş olup öğretmen eğitimcilerinin yeterliklerini tanımlamaya yönelik çalışmalar (ör. Association of Teacher Educators, 2006; Koster, Dengerink, Korthagen ve Lunenbergi, 2008) yapılmış olsa da bu tür çalışmalara, özellikle de araştırma temelli olanlara ihtiyaç devam etmektedir. Ülkemizde (matematik) öğretmen eğitimcisi yeterliklerini belirlemeye yönelik kapsamlı bir çalışma bulunmamakla birlikte ilgili olabilecek bazı çabalar dünyadaki yönelimden daha farklı bir yol izlemektedir. Bunlardan en kapsamlısı Yükseköğretim Kurulu (YÖK) tarafından yürütülen Türkiye Yükseköğretim Yeterlikler Çerçevesi (TYYÇ) kapsamında geliştirilen “Öğretmen Yetiştirme ve Eğitim Bilimleri Temel Alanı Yeterlilikleri (Akademik Ağırlıklı) 8. Düzey (Doktora Eğitimi)” çalışmasıdır (YÖK, 2011). Ulusal ölçekte yürütülen bu alandaki diğer çalışmalar ise öğretmen eğitimcilerin karakteristik özelliklerinin belirlenmesi ve profil tanımlanmasına yönelik olarak ele alınmıştır (ör., Erişti, 2013; Şen ve Erişen, 2002). Bu anlamda, öğretmenlerin eğitiminden araştırmacıların yetiştirilmesine kadar pek çok alanda eğitim ve öğretim çalışmalarına aktif olarak yön vermesi beklenen öğretmen eğitimcilerinin ne gibi yeterliklere sahip olması gerektiğini belirlemeye yönelik çalışmaların sayı ve içerik olarak yetersiz olduğu gözlenmektedir. Bu bağlamda matematik öğretmen eğitimcilerinin sahip olmaları gereken öncelikli yeterlik alanlarının, bu yeterlik alanlarına ait yeterliklerin ve bu yeterlilikleri belirleyen göstergelerinin belirlenmesi önemlidir. Bununla birlikte, matematik öğretmen eğitimcilerinin faaliyetlerinden doğrudan etkilenen ya da onların faaliyetlerini doğrudan etkileyen paydaşların matematik öğretmen eğitimcilerinin sahip olması gereken niteliklere yönelik farklı beklentileri ve öncelikleri olabilmektedir. Bu çalışmanın amacı, matematik öğretmen eğitimcisi yeterliklerini belirlemeye yönelik yürütülen geniş ölçekli bir projede yeterlik ve göstergelerin belirlenmesi sürecinde görüşlerine başvurulan matematik öğretmenleri, matematik eğitimi doktora öğrencileri ve matematik öğretmen eğitimcilerinin önceliklerini ve varsa görüş farklılıklarının doğasını ortaya koymaktır. Çalışmanın sonuçlarının öğretmen eğitimcisi yeterlikleri geliştirilirken farklı paydaşların görüşlerini doğru yansıtmak ve daha işlevsel yeterlik beklentileri ve bunların göstergelerini ortaya koymak açısından önemli doğurguları olacağı beklenmektedir. Araştırma Yöntemi Bu araştırmaya kaynak oluşturan proje çalışması kapsamında matematik öğretmen eğitimcilerinin yeterlikleri ve göstergelerini içeren bir yeterlik çerçevesi Delphi yöntemi kullanılarak hazırlanmaktadır. Bu süreçte, alanyazından elde edilen veriler, üniversitelerin matematik eğitimi bölümlerinde görev yapan öğretmen eğitimcileri ile eğitim alanında faaliyet gösteren bazı STK’ların temsilcilerinden oluşan 16 uzmanın katılımıyla gerçekleştirilen çalıştay bir taslak yeterlikler çerçevesi oluşturulmuştur. Yeterlikler ve göstergelerini içeren 200 maddelik bu doküman 9’lu Likert tipi (1 = Kesinlikle gereksiz; 9 = Kesinlikle gerekli) bir ankete dönüştürülerek paydaş (matematik öğretmen eğitimcisi, matematik öğretmeni, matematik eğitimi doktora öğrencileri) görüşüne sunulmuştur. Katılımcılar ulaşımın kolay olması ve veri kaybının en aza indirmesi amacıyla da Ankara’daki üniversite ve okullardan seçilmiştir. Seçim kriteri olarak öğretmen eğitimcilerinin görev yaptıkları bölüm, doktora yaptıkları alan, doktora öğrencilerinin eğitim aldıkları bölüm, öğretmenlerin ise çalıştıkları okul türü (devlet/özel, ortaokul/lise) dikkate alınmıştır. Buna göre belirlenen 16 öğretmen, 14 matematik öğretmen eğitimcisi ve 16 doktora öğrencisine anketler ulaştırılarak doldurmaları istenmiştir. İkinci aşama olarak, katılımcıların verdiği yanıtların yüzdelik dağılımlarının incelenmesiyle elde edilen sonuçlar, içerisinde kendi cevaplarının da bulunduğu anket düzenlenerek aynı katılımcılara tekrar gönderilmiştir. Gönderilen ikinci formda katılımcılardan yanıtlarını değiştirmeyi isteyip istemedikleri sorulmuş, belirli ölçülerle diğer katılımcıların cevaplarından ayrılan cevaplarının gerekçelerini belirtmeleri istenmiştir. Bu bağlamda, kendi cevapları diğer katılımcıların cevaplarından ayrışan maddelerin sayısı çok olan katılımcılarla ise bu ayrışmaların sebeplerine yönelik yüz yüze görüşmeler yapılmıştır. İkinci aşamada anketlerden elde edilen verilerin tekrar yüzdelik hesabı yapılmıştır. Anketlerden ve görüşmelerden elde edilen veriler birlikte değerlendirilerek doktora öğrencilerinin, öğretmenlerin ve matematik öğretmen eğitimcilerinin yeterlik alanları, yeterlikler ve bunların göstergelerinin gerekliliğine yönelik öncelikleri arasındaki farklılıklar belirlenmiştir. Beklenen/GeçiciSonuçlar Çalışma kapsamında anketler aracılığıyla elde edilen verilerin analizine göre her üç gruptaki katılımcıların yeterlikler ve göstergelerinin gerekliliğine yönelik cevaplarının ortalamaları birbirine oldukça yakındır: öğretmen eğitimcileri için 8, doktora öğrencileri için 7,9 ve öğretmenler için 7,8 şeklinde oluşmuştur. Öte yandan öğretmen eğitimcileri ve doktora öğrencilerinin “Matematik Öğretmen Eğitimcisi Yetiştirme” yeterlik alanındaki yeterlik ve göstergelere verdikleri cevapların ortalaması en yüksek ortalama iken, öğretmenlerin bu alandaki maddelere verdikleri cevapların ortalaması, kendi değerlendirmeleri içindeki sıralamada 4. sırada yer almıştır. Her üç gruptaki katılımcıların da en az puan verdikleri yeterlik alanı “Toplumda Matematik Eğitimini Destekleme” alanı olmuştur. Tüm katılımcıların ortalamaları dikkate alındığında, ortalaması en yüksek yeterlik alanı ise katılımcıların tamamını yakından ilgilendiren “Matematik Öğretmeni Yetiştirme ve Geliştirme” yeterlik alanıdır. Sonuçlar incelendiğinde dikkat çeken bir başka durum da “Matematik Eğitiminde Araştırma” yeterlik alanının öğretmen eğitimcilerin, öğretmenlerin ve tüm katılımcıların ortalamalarında sondan ikinci sırada yer almasıdır. Matematik eğitiminde araştırmacı yetiştirme yeterliğine ilişkin tüm göstergelerde öğretmenlerin ortalamaları diğer grupların ortalamalarından daha düşük çıkmıştır. Çalışmada elde edilen bu bulgular yüz yüze görüşmelerden elde edilen veriler tarafından da desteklenmektedir. Çalışmadan elde edilen bulgular, katılımcıların matematik öğretmen eğitimcisinin yeterlikleri ile ilgili önceliklerinin onların mesleki ilgi alanları ve ihtiyaçları ile ilişkili olabileceğini göstermektedir.

Subject Keywords

Öğretmen yeterlilikleri, Öğretmen eğitimcisi, Matematik eğitimi

URI

https://ejercongress.org/pdf/bildiriozetleri2017+.pdf
https://hdl.handle.net/11511/84300

Collections

Department of Mathematics and Science Education, Conference / Seminar