Menderes masifi metasedimenter kayalarının çökelme yaşı ve kırıntı kaynağının zirkon jeokronolojisi ile çözümlenmesi ve bunun tetis evrimindeki anlam ve önemi

Date

2018-04-23

Author

Bozkurt, Erdin

Metadata

Show full item record

Item Usage Stats

20
views

0
downloads

Cite This

Kırıntılı sedimanlardaki kırıntı ve kalıtsal zirkonların U-Pb ve Hf izotop analizleri, maksimum çökelme yaşı ve kaynak alan analizi ile çökel kayaların oluşumundan önceki süreçte kıta kabuğunun evriminin anlaşılabilmesi için potansiyel göstergeler olarak kullanılırlar. Bildiride, Batı Anadolu’nun önemli unsurlarından biri olan güney Menderes Masifini oluşturan metasedimenter kayalardaki kırıntı zirkonları konu alan izotop çalışmasının sonuçları sunulacaktadır. Metasedimenter kayalar, Eosen YS/OB bölgesel metamorfizması sırasında yeniden mobilize olan ve gözlü gnayslar olarak tanımlanan Prekambriyen (ca. 550 My) ortognayslarını yapısal olarak üzerlerler. Turmalin-kuvars nodüllü lökogranitler ortognayslar ile yapısal olarak üzerlerinde yeralan metasedimenter kayaların/şistlerin içine sokulmuşlardır. Aynı zamanda, gözlü gnayslar metasedimenter kayalar ile yerel kesme ilişkileri de sunarlar. Metasedimenter kayaların yaşı tartışmalı olup, Prekambriyen’den Permo-Karbonifere kadar değişen yaşlar önerilmiştir. Sınırlı sayıda (11 ile 14 arasında değişen tanelerde tek zirkon buharlaşma yaşları) kırıntılı zirkonların yaşlandırıldığı güncel çalışmalarda Prekambriyen (600–550 My) maksimum çökelme yaşı olarak önerilmiştir. Buna karşın, mevcut izotop yaş verileri değişik kaya toplulukları arasındaki dokunak ilişkileri ile metasedimenter kayaların yaşı konularındaki tartışmalara açıklık getirememiştir. Tartışmalara yeni bir yaklaşım getirilmesi amacıyla, metasedimenter kayalardan derlenen onbir örnekde LA-SF-ICP-MS U-Pb zirkon jeokronolojisi çalışması yürütülmüştür; her bir örnekten en az 100 kırıntılı zirkon analiz edilmiştir. Bildiri, mevcut çalışmanın sonuçlarını paylaşmayı amaçlamaktadır. Ortognaysların yapısal olarak üzerine gelen metasedimanlar Neoproterozoyik, Ordovizyen, ve şaşırtıcı bir şekilde çok sayıda Karbonifer ve Triyas yaşlı kırıntılı zirkon taneleri içermektedir. En genç zirkon topluluğunun yaşına göre (236 My), metasedimenter kayaların maksimum çökelme yaşı; geç Triyas olarak önerilmektedir. Kuzey Afrika’da Karbonifer ve Triyas magmatizmasının bulunmaması, bu bölgenin olası kaynak alan olamayacığını, kuzeyde başka bir alanın tanımlanması gerektiğini göstermektedir. Bu nedenle, Menderes Masifi’nin kendisi, Sakarya Zonu ve muhtemelen Pelagoniyan/Kitlatlar ile Rodop Masifi’nin metasedimanlardaki genç zirkonların kaynak alanları olarak önerilmektedir. Güncel Triyas paleocoğrafik rekonstrüksiyonlarında Anatolid-Torid bloğu (TAB) ile Sakarya-Pelagoniyan-Rodop (SPP) birbirinden oldukça uzak, ayrı alanlar olarak tanımlanmaktadır. Yeni yaş verileri, TAB ve SPP’nin geç Triyas zamanında birbirlerine çok daha yakın olması gerektiğini ve dolayısıyla SPP’nin TAB’ı besleyen kaynak alan olması gerektiği görüşünü, başka bir deyişle Şengör and Yılmaz (1981; Tectonophysics, 75, 181-241) modelini desteklemektedir. Yeni bulgular, ayrıca, Doğu Akdeniz’in evrimiyle ilgili mevcut modellerde bir revizyonun gereğini ortaya koymaktadır.

Subject Keywords

Metasedimanlar, Kırıntılı zirkon, U-Pb jeokronoloji, Kaynak alan analizi, Güney Menderes Masifi, Batı Anadolu

URI

https://www.jmo.org.tr/etkinlikler/kurultay/etkinlik_metin.php?etkinlikkod=120&metin_kod=755
https://hdl.handle.net/11511/86661

Collections

Department of Geological Engineering, Conference / Seminar