Date

2004-10-31

Author

Küçükdeveci, Ayşe A.
Yavuzer, Güneş
Tur, Birkan Sonel
Elhan, Atilla H.
Kutlay, Şehim

Metadata

Show full item record

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

Item Usage Stats

134
views

0
downloads

Cite This

Bu projenin amacı, Türkiye'de tıbbi rehabilitasyon alanında sonuç değerlendirim ve izleminin ulusal ve uluslararası düzeyde standardizasyonunu sağlamaktır. Bu amaçla romatolojik rehabilitasyon alanında kullanılmak üzere iki, nörolojik rehabilitasyon alanında ise üç ölçeğin standardizasyonu hedeflenmiştir. Bu ölçekler, romatoid artritte (RA) fiziksel disabilite değerlendiren Sağlık Değerlendirme Sorgulaması (HAQ) ve yaşam kalitesi değerlendiren Romatoid Artrit Yaşam Kalitesi Ölçeği (RAQoL) ile beyin hasarlılarda bilişsel durum değerlendiren Mini Mental Durum İncelemesi (MMSE), Middlesex Mental Durum Değerlendirimi (MEAMS) ve Rivermead Davranışsal Bellek Testi (RBMT) dir. Ölçeklerin önce toplumumuza adaptasyonları yapılmış, daha sonra hem klasik psikometrik yöntemlerle hem de Rasch ölçüm yöntemiyle güvenilirlik ve geçerlilikleri incelenmiştir. Güvenilirlik, içsel tutarlılıkla (Cronbach $\alpha$ ), internal yapısal geçerlilik ve kültürler arası geçerlilik Rasch ölçüm yöntemiyle, eksternal yapısal geçerlilik ise ölçeğin disabilite, bozukluk gibi çeşitli parametrelerle ilişkisi (Spearman korelasyon analizi, Kruskal Wallis analizi) araştırılarak test edilmiştir. Çalışmaya HAQ için 75, RAQoL için 71 RA'lı hasta alınmış, kognitif değerlendirme ölçeklerinden MMSE için 207, MEAMS için 155, RBMT için ise 171 beyin hasarlı hasta değerlendirilmiştir. Çalışmaya alman tüm hastalar Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Kliniğinde tedavi gören hastalardır. Bilişsel durum değerlendirme ölçekleri yaş ve eğitim düzeyine göre norm belirlenmesini gerektirdiğinden, bu ölçeklerin, geçerlilik/güvenilirlik çalışmalarından önce normatif değerleri belirlenmiştir. Normatif skor belirlemek amacıyla MMSE için 406, MEAMS için 350, RBMT için 266 normal erişkin birey bu testlerle değerlendirilmişlerdir. Bu normal bireyler hastane personeli, hastane personeli yakınları ve hasta yakınları arasından seçilmiştir. Bulgular, HAQ ve RAQoL'in Türkçe versiyonlarının, romatoid artritte kullanılmak üzere güvenilir ve geçerli olduğunu göstermiştir. HAQ ve RAQoL için Cronbach $\alpha$ değerleri 0.97 ve 0.95 olup içsel tutarlılıkları yüksektir. Her iki ölçeğin de Rasch modeline uyumlarının çok iyi olması internal yapısal geçerliliklerini desteklemektedir (ortalama madde uyumu HAQ için 0.205, RAQoL için 0.236). Her iki ölçek de bozukluk ve disabilite parametreleriyle beklenen düzeyde ilişki göstererek eksternal yapısal geçerlikleri saptanmıştır. İngiliz verileriyle karşılaştırılan analizlerde Rasch uyum istatistikleri HAQ ve RAQoL için her iki kültürde de benzer bulunmuş, HAQ için 1, RAQol için 4 maddede hafif bir ayrımsal madde fonksiyonu gözlenmiştir. Bu bulgular, bu iki ölçeğin kültürler arası geçerliliklerini göstermektedir. Analizler, MMSE'nin Türkçe versiyonunun, beyin hasarlı hastalarda geçerli ve güvenilir olduğunu göstermiştir. Ölçeğin içsel tutarlılığı grup düzeyinde yeterli (Cronbach $\alpha$ : 0.75), internal yapısal geçerliliği (ortalama madde uyumu -0.362) kabul edilebilir düzeydedir. Kognitif disabilite ile beklenen düzeyde ilişki (Spearman r: 0.60) saptanmıştır. Rasch analizinde ölçeğin iki maddesi Türkiye ile İtalya arasında ayrımsal madde fonksiyonu göstermiştir; bu iki madde için düzenleme yapılarak İtalya ile ortak çalışmalarda karşılaştırma yapılabilir. MMSE, beyin hasarlılarda kognitif tarama testi olarak kullanılabilir. Ancak, ölçüm özelliklerinin okur-yazar olmayanlarda farklılık göstermesi ve güvenilirliğinin bireysel değerlendirme için sınırda olması, ölçeğin dezavantajlarıdır; ölçekle değerlendirme yapılırken bu dezavantajlarının göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Diğer bilişsel ölçekler MEAMS ve RBMT'nin, beyin hasarlı hastalarda geçerli ve güvenilir oldukları belirlenmiştir. Her iki ölçeğin de içsel tutarlılıkları iyidir (Cronbach $\alpha$ değerleri, MEAMS için 0.81, RBMT için 0.84). Her iki ölçeğin de Rasch modeline uyumlarının çok iyi olması internal yapısal geçerliliklerini desteklemektedir (ortalama madde uyumu MEAMS için -0.027, RBMT için -0.219). Her iki ölçek de kognitif disabilite ile beklenen düzeyde ilişkili (Spearman r MEAMS için 0.565, RBMT için 0.670) bulunmuş, bu da ölçeklerin eksternal yapısal geçerliliklerini göstermiştir. MEAMS, genel bilişsel durum, RBMT ise bellek fonksiyonunu değerlendirmek amacıyla güvenle kullanılabilir. Sonuç olarak, bu proje kapsamında kültürümüze adapte edilen sonuç değerlendirim ve izlem ölçekleriyle, Türkiye'de nörolojik ve romatolojik rehabilitasyon alanında kullanılmak üzere standart sonuç değerlendirim ve izlem protokolleri belirlenmiştir ve bu protokollerin bazıları Avrupa düzeyinde standardizasyonları da içermektedir.

Subject Keywords

URI

https://hdl.handle.net/11511/95725

Collections

Graduate School of Natural and Applied Sciences, Project and Design