Date

2018-06-01

Author

Kıdeyş, Ahmet Erkan
Salihoğlu, Barış
Eraslan, Durali
Emre, Yılmaz
Jovanovic, Boris

Metadata

Show full item record

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

Item Usage Stats

687
views

0
downloads

Cite This

Dünya ve Türkiye denizleri için denizel atık ve mikroplastik kirliliği her geçen gün artış gösteren çok önemli bir problemdir. 2015 yılı deniz yüzeyinden elde edilen mikroplastik miktarı 16.339 ve 520.213 adet km-2 arasında, ve 2016 yılında ise 39.559 ve 1.043.675 adet km-2 arasındadır. 2015 yılı su kolonu örneklerindeki mikroplastik miktarı 0,58 ve 26,37 adet m-3 arasındadır. 2016 yılında ise bu oran 0,17 ve 13,83 adet m-3 arasında değişmektedir. 2015 yılı sediman örneklemesinde, Mersin Karaduvar önündeki KRDSW1 istasyonu 1.720 adet L-1 mikroplastik parçacığı ile en yüksek mikroplastik yoğunluğunu göstermiş iken, Seyhan nehri önündeki SEYSW3 istasyonunun, yüzey suyu örneklerinde en yoğun mikroplastik miktarına sahip olduğu görülmüştür (ancak bu istasyonun sedimanda 80 adet L-1 mikroplastik parçacığı ile en düşük yoğunluk gözlenmiştir). 2016 yılında, mikroplastik parçacıklarının sediman örneklerindeki miktarları 73,33 ve and 553,33 adet L-1 arasında değişmektedir. Çeşitli trofik seviyelere ait, 2015 yılında 28 balık türüne (veya 14 aileye) ait 1337 birey ve 2016 yılında ise 2 balık türüne (veya 2 aileye) ait 175 birey örneklenmiştir. 2015 yılında gerçekleştirilen çalışmada, balıkların mide ve bağırsaklarında toplamda 1822 mikroplastik parçacığı, 2016 yılında ise 103 mikroplastik parçacığı tespit edilmiştir. Her iki yılda da balık fertlerinin %58?sinin ya mide ya da bağırsaklarında mikroplastik parçacığı tespit edilmiştir. Bu bulgular literatürde bulunan yüksek miktarlara sahip çalışmalar arasındadır. 2015 yılı için küresel ölçekte de yüksek sayıda kabul edilebilecek örnekleme sayısına dayalı analizler sonucunda, bulunabilirliği ve ekonomik değeri de dikkate alınarak, hangi balık türlerinin Türkiye denizlerinde izleme çalışmalarında kullanılabileceği de belirlenmiştir. Bu kapsamda demersal bir tür olan barbun Mullus barbatus ve pelajik bir tür olan istavrit Trachurus mediterraneus hem ekonomik olarak önemli hem de geniş yayılım alanlarına sahip türler oldukları için Türkiye denizlerinde ulusal izleme çalışmalarında indikatör tür olması önerilebilir. Tüm örnekler (2015 ve 2016 yılında yapılan deniz suyu, sediman ve biyota örnekleri) birleştirildiğinde, en yoğun tespit edilen mikroplastik tipleri olan fiber ve sert plastic parçacıklarını naylon, kauçuk ve diğerleri takip etmektedir. Fiberlerin oranı su yüzeyinden sedimana doğru artış göstermektedir. Fiber ve sert plastik parçacıklarının yoğun bulunduğu istasyonların, örnekleme bölgesindeki üç büyük nehire yakın olduğu tespit edilmiştir. Genelde mavi, siyah, kırmızı ve yeşil renkli mikroplastiklerin baskın olduğu görülmüştür. Mikroplastiklerin boyutları değişkenlik göstermekte ise de, parçacıkların %94 ü 0.1 ila 2.5 mm arasındadır. FTIR analizleri sonuçlarına göre analizleri gerçekleştirilen 521 parçacığın 479 adedinde plastik polimerlerine rastlanılmıştır. Polietilen (%43), polipropilen (%26) ve selulozik plastiklerin (%20) diğer polimer tiplerine göre daha yoğun olduğu tespit eidlmiştir. Polistiren polimerlerinin oranı ise %5 tir. Diğer tespit edilen polimer tipleri glass fiber, phthalate, PVC, naylon fiber ve akrilik fiberi içermektedir. Bu çalışmada ayrıca, çipura balıklarının en yaygın 6 (ham) mikroplastik çeşidi ile beslenmesini müteakip, sindirim organlarında, karaciğerde ve dokuda birikimi laboratuvar deneyleri ile araştırılmıştır. Laboratuvar analizi sonuçlarında, analizleri gerçekleştirilmiş olan tüm karaciğer örneklerinin %5,3?ünde en az 1 mikroplastik parçacığının varlığı gözlemlenmiştir. Ancak ham mikroplastik parçacıklarının yenilmesi 75 günlük deney süresince balıklar üzerinde strese, büyüme oranı değişimine, patolojik hastalığa ya da sindirim sisteminde birikime neden olmamıştır. Bu çalışmadan elde edilen sonuçlar, mikroplastik kirliliğinin Türkiye?nin kuzeydoğu Akdeniz kıyılarında önemli bir sorun olduğunu göstermektedir.

Subject Keywords

akdeniz, mikroplastik, denizel atık, denizsuyu, sediman, balık, mide

URI

https://hdl.handle.net/11511/95928

Collections

Graduate School of Marine Sciences, Project and Design