Kıbrıs’ta Bir Modern: Abdullah Onar, Konut Ve Modern Bir Yaşamın Tasarımı

Download

metujfa2021208.pdf

Date

2021-12-01

Author

Yavuz, Ezgi

Metadata

Show full item record

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

Item Usage Stats

391
views

246
downloads

Kıbrıs’ta sömürge dönemi, modernleşme olgusunun ve modern mimarlığın ilk kez deneyimlendiği bir dönem olmuştur. Sömürge döneminin ardından da mimarlıkta modernist tutum kesintilere rağmen yer almaya devam etmiştir. Çalışmada Lefkoşa’da yer alan Kıbrıslı Türk mimar Abdullah Onar’ın konut tasarımları, özellikle Ertoğrul Güven Evi, üzerinden sömürge dönemi sonrasında adadaki mimarlık ortamına, genel anlamda modern mimarlık ve mesken konusuna dair bir kesit sunulmaktadır. Abdullah Onar Kıbrıs mimarlık tarihi yazımında henüz gereken yeri almamıştır. Adanın şu an hem Kuzey hem de Güney kesiminde kalan bölgelerinde pek çok proje yapan ve arşivindeki inceleme sonucu ofisinde 640 adet proje üretildiği kaydedilen Onar, Kıbrıs’taki mimarlık ortamının okunmasında önemli bir figür olmaktadır. Yazı kapsamında, sömürge dönemi ve sömürge sonrası dönemin ilk yılları özetle aktarıldıktan sonra, başkent Lefkoşa’nın yanı sıra Ağırdağ ve Kaleburnu gibi kırsal alanlarda yaptığı konut projeleri üzerinden Onar’ın tasarım karakteristikleri açığa çıkarılmaktadır. Değinilen bu projeler, kullanıcılarına modern bir yaşamın kurgulandığı ve tartışmanın omurgasına oluşturan modern mimarlık eleştirisine uygun nitelikleri barındıran dikkat çekici örneklerdir. Abdullah Onar’ın kendi arşivi, kızıyla ve dönemin bazı yerel mimarları ile yapılan söyleşiler, Onar’ın tasarım etkinliğinin izini sürmek için birincil kaynaklar olmuştur. Öte yandan, yerel mimarların yayınlanmış hatıralarından ve adanın her iki bölgesini de kapsayan sömürge ve sömürge sonrası döneme ilişkin kitap ve araştırma makalelerinden ilgili dönemlerin genel atmosferini kavramak için yararlanılmıştır. Onar’ın tasarım özelliklerinin anlatılmasından sonra, ilerleyen bölümde iki alt başlık altında ele alınan tekil bir örneğe odaklanılmaktadır. İlk kısım genel olarak 1950’ler, 1960’lar ve 1970’lerdeki modern mimariye yönelik eleştirilere yer vermektedir. Aynı zamanda o yıllarda adadaki modern mimariye yönelik geliştirilen eleştirel bakış açılarına da değinir. Çalışma, II. Dünya Savaşı sonrası modernizminin adanın sömürge sonrası dönemiyle nasıl örtüştüğünün altını çizer. Bu noktada konumlanmış modernizm, duruma yaklaşmak için uygun bir kavram olarak sunulmaktadır. Sonraki bölümde ise yine bu kavramla ilişkili olan modern ve yerel olanın ikilemi ve yer kimliği konuları, hakkında en fazla veri edinilen ve dikkat çekici bir örnek olan Ertoğrul Güven evi üzerinden irdelenmiştir. Sömürge sonrası dönem adada, özellikle Kıbrıslı Türk mimarların eserlerinde okumayı zorlaştıran, heterojen, parçalı ve karmaşık bir mimarlık zemini oluşturmuştur. Bu gerçeğin önemini azımsamadan, çalışmanın ana savı sömürge dönemi sonrası değişen bağlama ve anlama rağmen modern mimarlığın Kıbrıs’ta sorgulanarak, yerel koşullara uyarlanarak ve yer kimliğini görünür kılarak devam ettiği düşüncesi üzerine oluşturulmuştur. Abdullah Onar’ın mimarlık pratiği, adaya özel gündelik yaşamın ve kültürün yansıması olan öğeleri modernist yaklaşımla uzlaşmacı bir biçimde barındırması nedeniyle Kıbrıs mimarlık tarihi yazımında atlanılmaması gereken bir yerde olduğunu göstermektedir.

Subject Keywords

Kıbrıs, modern mimarlık, Abdullah Onar, konumlandırılmış modernism, yer kimliği

URI

http://jfa.arch.metu.edu.tr/archive/0258-5316/articles/metujfa2021208.pdf
https://hdl.handle.net/11511/96746

Journal

ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi

DOI

https://doi.org/10.4305/METU.JFA.2021.2.8

Collections

Department of Architecture, Article

Suggestions

OpenMETU
Core

A Sub-utopian Landscape from the 20th Century: A Comparative and Critical Analysis of the Forest Farm ‘Dream’ of Ataturk. Güneri Söğüt, Gizem Deniz (2019-11-15) Even though the 20th century architecture and urbanism have been very frequently visited for utopias, utopian landscapes in specific have remained underdiscussed. The histories and narratives of landscapes, however, can never be fully isolated from those of utopian thought. This work dwells on various modes of 20th century landscape utopianisms through a comparative and critical reading of Ataturk Forest Farm, in Ankara. Ataturk Forest Farm is one of the most significant spatial projects which had been real...
Housing the modern nation: the transformation of residential architecture in Ankara during the 1920s Avcı Hosanlı, Deniz; Altan, Tomris Elvan; Department of History of Architecture (2018) The dissertation examines the residential architecture produced in Ankara during the 1920s. Scholars have studied the traditional housing in the historic city of Ankara constructed from the sixteenth to the nineteenth century, as well as the modern housing constructed in the newly developed parts of the city during the period from the 1930s onwards; however, studies on the housing production of the first decade of the Turkish Republic in both the old and the new parts of Ankara are still insufficient. The p...
New interpretations of domestic space and life : the emergence of apartment buildings in nineteenth century İstanbul Melek (Gözübüyük), Dilşad; Özgenel, Lale; Department of History of Architecture (2004) This thesis attempts to study the architectural and the social changes brought by the multi-story apartment buildings which emerged in the nineteenth century Istanbul, in especially Galata-Pera region. A brief introduction to the modernization attempts of the Ottoman Empire, and also to the traditional dwellings and daily life of the Ottoman households before the nineteenth century constitute the first sections of the study. The architectural and the urban developments such as the new building regulations, ...
Actors of change: railway projects and urban architecture of Balkan cities in the late Ottoman period Tozoğlu, Ahmet Erdem; Enginsoy Ekinci, Ayşe Sevil; Erkal, Namık Günay; Department of History of Architecture (2013) This dissertation examines the catalyst and inducer role of the Ottoman Balkan railways network in the urban architecture of the four selected cities in the late Ottoman period. These are Dedeağaç, Edirne-Karaağaç, Selanik and Manastır of the Ottoman Balkans which are explored in the context of railway actorship. On the basis of a comprehensive archival research, the study focuses on three actor positions to explain the themes of change in the architectural and urban sphere; and they are the state, the inte...
The formation of a modern city: Antalya, 1920s-1980s Bölükbaş Dayı, Esin.; Altan, T. Elvan.; Department of History of Architecture (2019) This dissertation examines the place of the concept of “local” in architectural historiography by focusing on the modernization process of Antalya. The analysis of the process is realized within two major contexts. On the one hand, the “peripheral” position of Antalya in canonic historiography is discussed in the frame of center-periphery relations and central-local actors; on the other hand, the developments both in the city center and its hinterlands are examined through the dualities of rural and urban, ...

Citation Formats

E. Yavuz, “Kıbrıs’ta Bir Modern: Abdullah Onar, Konut Ve Modern Bir Yaşamın Tasarımı,” ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi, vol. 38, no. 2, pp. 21–46, 2021, Accessed: 00, 2022. [Online]. Available: http://jfa.arch.metu.edu.tr/archive/0258-5316/articles/metujfa2021208.pdf.