Neolitik Çatakhöyük Güney Alanından Alınan Sıva Örnekleri Üzerine Arkeometrik Çalışmalar

Date

2018-05-07

Author

Güzel, Ali
Akgül, Çağla
ATALAY, MUSTAFA ÜMİT
Demirci, Şahinde

Metadata

Show full item record

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

Item Usage Stats

261
views

0
downloads

2012 yılında UNESCO Dünya Kültür Miras Listesi’ne alınan Çatalhöyük, Orta Anadolu Platosu, Konya Havzası, Çumra Bölgesi’nde yer alır (“Kulturvarlıkları.gov.tr,” n.d.). Burada yaklaşık 9000 yıl önce burada 3000 - 8000 insanın yaşamış olduğu düşünülmektedir. Dünyadaki en eski yerleşim yerlerinden biri olması (M.Ö. 7400-6200), girişleri çatılarda olan yoğun biçimde biraraya toplanmış evleri ve çok iyi korunmuş kerpiç mimarisi Çatalhöyük’e uluslararası bir önem kazandırmıştır (Hodder, 2006). İnsanların kalıcı yerleşik yaşama geçtiği, bitkilerin ve hayvanların evcilleştirilmeye başlandığı bir dönemde, Çatalhöyük yerleşim yerinin hem geniş ve hem de uzun ömürlü olması bu alanın gizemli yanlarından biridir (Hodder, 2006). Doğu ve Batı olmak üzere iki höyükten oluşan Çatalhöyük’te Harita: 1), terkedilmiş, eski evlerin içleri doldurularak üzerlerine yenilerinin yapılması sebebi ile 18 farklı yerleşim seviyesi oluşmuştur. Doğu Höyük olarak adlandırılan ana höyük, Neolitik Dönem’e, yerel olarak “Küçük Höyük” olarak adlandırılan Batı Höyük ise Bakır Dönemi ve Kalkolitik Dönem’e tarihlendirilmektedir. Bu arkeolojik alan, arkeolog James Mellaart tarafından keşfedilmiş ve 1950’li yılların sonlarına doğru ve 1960’lı yılların başlarında kazı çalışmaları yapılmıştır. 1993 yılından itibaren kazı çalışmalarını arkeolog Ian Hodder tarafından devam ettirilmiştir. Kazı, günümüzde arkeolog Çiler Çilingiroğlu tarafından yürütülmektedir. Kazı alanı 13,5 hektarlık bir alanı kaplamaktadır. Höyüklerdeki kazı alanları Harita: 1’de gösterilmiştir. On yıllarca kullanılabilecek sert kireç zeminler yerine (Anadolu ve Orta Doğu’daki çoğu arkeolojik alandarda olduğu gibi) Çatalhöyük’teki yapıların zeminlerinde kireç-zengin, yumuşak formda sıvalar kullanılmıştır. Bundan dolayı sürekli sıva yapılmasına ihtiyaç duyulmuş, yıllık ve hatta belki de aylık olarak zemin ve duvarlara çok ince tabakalar halinde tekrar tekrar sıvalama işlemi uygulanmıştır. Zemin veya duvarlarda yüzlerce kez tekrarlayan uygulamalardan dolayı 10 cm. kalınlığına kadar erişen sıva tabakaları bulmak mümkündür (Hodder, 2006). Çatalhöyük sıvalarıyla ilgili çeşitli birçok çalışma mevcuttur (Anderson et al., 2014; Doherty, 2009, 2007; Matthews et al., 1996; Matthews, 2005). Çatalhöyük’te kerpiç tuğla, sıva, kil toplar ve çanak çömlek gibi farklı malzemelerin üretiminde farklı sedimanlar kullanılmıştır (Doherty, 2009, 2007). Höyük sıvalarında kullanılan malzemelerin neler olduğu ve üretim aşamasında bu malzemelere nelerin eklendiğini anlamak için kazı alanından alınan sıva örnekleri üzerine çeşitli arkeometrik çalışmalar yapılmıştır. Ayrıca, sıva hammaddelerinin nereden geldiğini anlamak için höyük yakın çevresiden bir seri jeolojik örnek alınmış ve bu örnekler üzerinde de optik mikroskop ve SEM-EDX gibi yöntemler ile çeşitli incelemeler yapılmıştır (Doherty et al., 2007). Diğer bir çalışmada ise, tabakalı yapıya sahip çeşitli duvar sıva örnekleri ve Çatalhöyük dolaylarında bulunan sedimanlar incelenmiştir (Anderson et al., 2014). Çalışmada, duvar sıvalarının genel olarak kaba ve ince olmak üzere iki tip sıvadan oluştuğu ve bu sıvaların da iki farklı sedimandan hazırlanmış olduğu gözlenmiştir. Kaba sıvalarda yalnızca veya en azından çoğunlukla Neolitik Çatalhöyük yerleşim yerinin hemen altında veya yakınlarından elde edilen marlın (killi kireç), ince sıvalarda ise en yakın olarak yerleşim yerinden 6,5 km. uzaklıkta elde edilen yumuşak kirecin (soft lime) kullanıldığı anlaşılmıştır. Bu çalışmada, Konya Müzesi izniyle, Çatalhöyük kazı başkanı Ian Hodder’ın ve araştırmacı Burcu Tung’un yardımlarıyla Çatalhöyük kazı alanının güney alanından temin edilen bir grup sıva örneğinin mineralojik kompozisyonunun belirlenmesi için daha önce toplanan XRD kırınım desenleri Rietveld arıtım yöntemi ile analiz edilmiştir. Ayrıca, örneklerin elementel kompozisyonu XRF ve SEM-EDX yöntemleri ile incelenmiştir.

URI

https://kvmgm.ktb.gov.tr/TR-44762/arkeometri-sonuclari-toplantilari.html
https://hdl.handle.net/11511/97069
https://kvmgm.ktb.gov.tr/Eklenti/64225,34arkeometripdf.pdf?0

Conference Name

T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, 40. Uluslararası Kazı, Araştırma ve Arkeometri Sempozyumu (34. Arkeometri Sonuçları Toplantısı)

Collections

Test and Measurement Center In advanced Technologies (MERKEZ LABORATUVARI), Conference / Seminar

Suggestions

OpenMETU
Core

Neolitik dönem Çatalhöyük’ten (Çumra-Konya) çıkarılan bazı sıva parçaları üzerine arkeometrik çalışmalar Akgül, Çağla; Güzel, Ali(2017-12-31) Çatalhöyük, Neolitik ve Kalkolitik döneme ait bir yerleşim yeri olup, günümüz Konya şehrinin 60 km güneydoğusunda, Çumra ilçesinin 11 km kuzeyinde bulunmaktadır . Çatalhöyük, dünyadaki ilk büyük yerleşimlerden biri olarak düşünülmektedir. Girişleri çatılarda olan, birbirine bitişik kerpiç evlerden oluşan bu yerleşim yeri günümüze kadar mükemmel bir biçimde korunmuş bulunmaktadır. Bu nedenle Çatalhöyük, uluslararası bir öneme sahiptir. Çatalhöyük 2009 yılında UNESCO Dünya Miras Listesi’ne önerilmiş ve 2012 y...
Neolitik’te Toplumsal Yapılanma Gökçeada-Uğurlu Arkeolojik Projesinde Bulunan Figürin ve Çanak-Çömlek Malzemesinin Arkeoloji, Arkeometri ve Güzel Sanatlar Yöntemleri Işığında Değerlendirilmesi Atakuman, Çiğdem; Erdem, Deniz; Işıtman, Ödül(2016-12-31) Uğurlu’da gerçekleştirilen yüzey araştırması ve takip eden kazılar sırasında bir çok çanak-çömlek parçası ve 40 civarında figürin bulunmuştur. Kazı Başkanının davetiyle, Kazı Başkan Yardımcılığı görevini üstleneceğim Uğurlu Arkeolojik Projesi’nde, bu çanak-çömlek ve figürinlerin işlevlerinin anlaşılmasına yönelik bir ön çalışma Temmuz 2014’te ekibimiz tarafından başlatılmıştır. Bu çalışma sırasında, ele geçen figürin ve çanak-çömlek malzemesinin kapsamlı bir arkeolojik ve arkeometrik inceleme programına ta...
Geochemical characteristics of the basic volcanic rocks within the Karakaya complex: A review Karakaya karmaşigı içerisindeki bazik volkanitlerin jeokimyasal özelliklerinin yeniden deǧerlendirilmesi Sayıt, Kaan; Göncüoğlu, Mehmet Cemal (2009-12-24) Biga Yarımadası’ndan Kuzeydoğu Anadolu’ya kadar uzanan kuşakta Sakarya Tektonik Birliği’nin Liyas öncesi temelinde yer alan Karakaya Karmaşığı değişik türde volkanik kayalar içermektedir. Yaşları, çevre birimlerle ilişkileri ve genel jeokimyasal özellikleri farklı yazarlarca farklı biçimlerde yorumlanan bu volkanik kayalar ile ilgili olarak yayınlanmış ve yayınlanmamış veriler dikkate alınarak bir veri bankası oluşturulmuş ve bu veriler petrolojik olarak yeniden değerlendirilmiştir. Duraylı elementlerin kul...
Archaeogenomic analysis of population genetic relationships and kinship patterns in the sedentary societies from neolithic anatolia Yaka, Reyhan; Somel, Mehmet; Özer, Füsun; Department of Molecular Biology and Genetics (2020-1-12) The Neolithic way of life first emerged in the Fertile Crescent (c.10thand early 9thmillennium cal BCE) and quickly spread to neighbouring regionssuch as Central Anatoliaand Cyprus,and eventually further westwards. This transition involved to fundamental changes in human lifestyle,with the first emergence of villages during the early Neolithicandthe later the growing reliance on farming and herdingduring the late Neolithic periods. Changes in the social organization of sedentary communi...
Orta Pontid’lerde Bulunan Orta Jura Yaşlı Kıtasal Magmatizmaya Ait Kalıntı Zirkonlardan U-Pb Yaşları ve Hf İzotop Verileri: Proterozoyik ve Arkeen Yaşlı Kabuksal Kayaçların Dahiliyeti Üzerine Çıkarımlar Çimen, Okay; Göncüoğlu, Mehmet Cemal; Sımonettı, Antonıo; Sayıt, Kaan (null; 2018-10-24) Kuzey Türkiye’de bulunan Orta Pontid’ler, İstanbul-Zonguldak ve Sakarya Kompozit Tektonik Birlikleri arasındaki sınırı içermektedir. “Jura-öncesi Temel Birimler” Devrekani Metamorfikleri, Geme Kompleksi ve Permo-Karbonifer yaşlı Deliktaş-Sivrikaya Granitoyitleri’nin içerisinde bulunduğu metaklastikler (Serveçay Birimi) gibi çeşitli metamorfik birimler ile temsil edilmektedir. Bu temel birimler Küre Kompleksi tarafından tektonik olarak üzerlenmektedir. Yaygın olarak bulunan Orta Jura yaşlı kıtasal magmatizma...

Citation Formats

A. Güzel, Ç. Akgül, M. Ü. ATALAY, and Ş. Demirci, “Neolitik Çatakhöyük Güney Alanından Alınan Sıva Örnekleri Üzerine Arkeometrik Çalışmalar,” presented at the T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, 40. Uluslararası Kazı, Araştırma ve Arkeometri Sempozyumu (34. Arkeometri Sonuçları Toplantısı), Çanakkale, Türkiye, 2018, Accessed: 00, 2022. [Online]. Available: https://kvmgm.ktb.gov.tr/TR-44762/arkeometri-sonuclari-toplantilari.html.