Süphan stratovolkanı'nın volkanostratigrafisi ve jeokimyasal evrimi

Date

2009

Author

Toprak, Vedat M. G.
Güleç, Nilgün Türkan
Tolluoğlu, Ümit A.
Süzen, Lütfi M.
Özdemir, Yavuz

Metadata

Show full item record

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

Item Usage Stats

2
views

0
downloads

Doğu Anadolu Bölgesinde yer alan çarpışma kökenli volkanizma kuzeydoğuda Erzurum-Kars Platosundan güneyde Karacadağ’a kadar uzanan geniş bir alanda yüzeylenmektedir. Bölgenin yaklaşık olarak 2/3 sini kaplayan volkanizma irili ufaklı çıkış merkezleri ile büyük hacimlere sahip kalkan ve stratovolkanlar ile karakterize edilir. Van Gölü’nün kuzeyinde yer alan Süphan Stratovolkanı 4050 m yüksekliği ile Doğu Anadolu’da yer alan Kuvaterner yaşlı volkanların en önemli üyelerinden biridir. Neojen-Kuvaterner yaşlı sedimanter birimler üzerine yerleşen Süphan volkanizmasının ilk ürünleri debris avalanche, I. evre piroklastik ürünler ve riyolitik obsidiyen lavlarıdır. Bu birimlerin üzerine ise bazalttan riyolite kadar uzanan lav akışları, riyolitik/dasitik domlar, piroklastik birimler gelmektedir. Volkanizmanın en son ürünleri ise Aygır Maarı’na ait piroklastik birimlerdir. Mineralojik-Petrografik çalışmalar ve lavların major-iz element karakteristikleri volkanizmanın gelişiminde plajiyoklaz + olivin + klinopiroksen + ortopiroksen + amfibol + biyotit + K-felsdpat fraksiyonel kristalleşmesinin etkin olduğunu göstermektedir. Süphan volkanikleri genel olarak subalkali ve alkali karakterler arasında geçiş göstermektedir. İz element içerikleri ele alındığında HFS elemetler LIL elementlere oranla, LRE elementler HRE elementlere oranla zenginleşme göstermiştir. Volkanikler içerisinde yeralan anklavların jeokimyasal özellikleri Süphan volkanizmasının genel karakteri ile uyum göstermektedir. Th/Y-Nb/Y ve izotop korelasyon diyagramları (87Sr/86Sr -143Nd/144Nd, 87Sr/86Sr – Pb206/Pb204, Pb207/204-Pb206/204) volkanizmanın kaynağının dalma-batma bileşeni ile zenginleşmiş bir manto kaynağı olduğunu işaret etmektedir. Bununla birlikte Ba/Nb - Ce/ Nb diyagramı üzerindeki karışım eğrisi de Süphan volkaniklerinin zenginleşmiş bir manto kaynağı ile dalma-batma bileşeni içeren bir kaynağın karışımından oluştuğunu göstermektedir. Doğu Anadolu Bölgesi’nde kabuk kalınlığı ile ilgili jeofizik tabanlı çalışmalar da göz önüne alındığında bu manto kaynağının, dalan levhanın krılması (slab breakoff) yoluyla yitim bileşeni kazanmış astenosferik bir kaynak olabileceği öngörülmüştür. Volkanikler üzerinde gerçekleştirilen Ar-Ar yaş analizleri trakitik lavlar için 0.55±0.34 ile 0.037±0.020 my arasında riyolitik lavlar için ise 0.040±0.022 my yaş vermiştir.

Subject Keywords

Mühendislik, Jeoloji, Doğu Anadolu, Süphan Stratovolkanı, Volkanizma, Volkanostratigrafi, Astenosfer

URI

https://app.trdizin.gov.tr/publication/project/detail/T1RZME5EUT0
https://hdl.handle.net/11511/49640

Collections

Department of Geological Engineering, Project and Design