Date

1981

Author

Faroqhi , Suraiya

Metadata

Show full item record

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

Item Usage Stats

185
views

110
downloads

Cite This

Bu makalenin bazı bölümleri, yazarın yayınlanmakta olan "Towns and Townsmen of Ottoman Anatolia, Trade, Crafts, and Food Production in an Urban Setting 1520-1650" adlı kitabının özetini oluşturmaktadır. Öte yandan, "İdarî Merkez Olarak Anadolu Kenti" ile Kentsel Çevrede Evler" diye adlandırılan bölümler, halen devam etmekte olan İki araştırmanın geçici sonuçlarını bildirmektedir. Bu durumda sunulan makale, uzun süreli olarak tasarlanan bir çalışmanın belirli bir basamağında elde edilen sonuçlan ve kanıtlanmaya çalışılan varsayımları dile getirmektedir. Makale 1520 ile 1650 yılları arasındaki dönemi kapsamakta ve üç ana bölümden oluşmaktadır. Birincisinde, pazar olgusu üzerinde durulmaktadır. Sıra ile, tüccar ve bölgelerarası ticaret, köylü ve arazi alım-satımı, esnaf örgütleri ile bölgelerarası ticaret die alınmıştır. Pazarların oluşması, onbeşincİ ve erken onaltıncı yüzyılda gittikçe büyüyen ve kentsel bir hal alan İdari merkezlerden başlamış, daha sonra köy ve yaylalara kadar yayılmıştır. Onaltıncı yüzyıl sonlarına doğru köylünün tarımsal arazi üzerindeki tasarruf hakkı dahi, genişleyen pazar ilişkilerinin içine girmiş ve satın alınması veya satılması mümkün olan bir mal olmuştur. Bu şekilde borcu olan bir köylünün, topraklarını yitirmesi olgusu açıklanabîlmektedir. Bu bağlamda, Osmanlı merkezi idaresinin kentleşme olgusunun karşısında takındığı tavır üzere durulmuştur. Onbeşincİ yüzyılda ve onaltıncı yüzyılın ilk yarısında kentlerin büyümesi, vakıf yoluyla ele alınan çarşı yapımının bir sonucu olarak merkezi İdare tarafından teşvik edilmişti. Ancak bu tür teşvik önlemleri, onaltıncı yüzyılın ikinci yarısından başlayarak bir hayli seyrekleşmiş ve 1600 dolaylarında Osmanlı hükümeti, kırsal alanlardan kentlere ve özellikle istanbul'a doğru meydana gelen akını durdurmak için önlemler uygulamaya başlamıştır. Bu durumda Anadolu kentlerinin gelişiminin, Osmanlı devletinin müdahalesinden soyutlanamayacağı açıkça görülmektedir. Osmanlı devletinin kente ve ticarete karşı izlediği politika, zaman zaman çelişen ögelerdan oluşmuştur. Bir kaç yüzyıllık bir süreç içinde bu öğelerin göreceli önemini kavramak, Anadolu kent gelişimini önemli derecede aydınlatmış olmak demektir.

URI

http://jfa.arch.metu.edu.tr/archive/0258-5316/1981/cilt07/sayi_1/35-51.pdf
https://hdl.handle.net/11511/51186

Collections

Department of Architecture, Article