Date

2017-11-29

Author

Doğulu, Canay
Sakallı, Nuray

Metadata

Show full item record

Item Usage Stats

705
views

0
downloads

Cite This

Psikoloji yazınında kadercilik, çoğunlukla dışsal kontrol odağı, öğrenilmiş çaresizlik, önceden belirlenmişliğe inanma, gerçekliğin kabulü ya da baş etme becerisi gibi çeşitli kavramlarla açıklanmıştır (Esparza, Wiebe ve Quiñones, 2015). Kaderciliği ölçmek için, bu farklı kavramları ele alan çeşitli ölçekler ile kaderciliğin başlıca çalışıldığı sağlık ve yakın ilişkiler konularına ilişkin kaderci inanışları ele alan ölçekler kullanılmıştır (derleme için bkz. Esparza, 2005). Genel olarak bakıldığında, kaderciliğe yönelik ölçüm araçlarında kullanılan kavramların çeşitliliği, güvenilir ölçeklerin eksikliği ve mevcut ölçeklerin güvenirliğine dair kanıtların sınırlılığı özellikle sağlık araştırmalarında dikkat çekmektedir (Abraido-Lanza ve ark., 2007). Dolayısıyla, kadercilik ölçümlerinde kavramsal birlik ve psikometrik kalite konularının çözümlenmesi ihtiyacı doğmaktadır. Bu ihtiyacı karşılamak adına, yakın zamanda Esparza ve arkadaşları (2015) farklı kadercilik ölçeklerinin analiz edildiği bir çalışmaya (Esparza, 2005) dayanarak İngilizce ve İspanyolca dillerinde çok boyutlu bir kadercilik ölçeği geliştirmiştir. Aynı ihtiyacı ağırlıklı olarak Müslüman ve toplulukçu bir kültürde karşılamak adına, bu çalışmada kaderci inanış yatkınlığında bireysel farklılıkları yansıtacak geçerli ve güvenilir bir Türkçe ölçüm aracı geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, madde geliştirme süreci nitel görüşmelere ve mevcut kadercilik ve ilgili kavramların ölçüldüğü araçların gözden geçirilmesine dayalı bir ölçek geliştirme çalışması yürütülmüştür. Geliştirilen ölçek, daha sonra ayrıca bir deneysel çalışma kapsamında kullanılmıştır. Bu iki çalışma sonucunda yapılan açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleriyle kültüre özgü geliştirilen 54 maddeli Genel Kadercilik Ölçeği’nin faktör yapısı ortaya konmuştur. Bulgular; kader, işlevsellik, çaresizlik, boyun eğme, biçilen değer, kontrol edilemezlik ve şans olmak üzere yedi faktörden oluşan ölçeğin hem birleşen hem de ayrışan geçerliğe sahip olduğunu göstermiştir. Geçerlik ve güvenirlik değerleri tatmin edici düzeyde bulunan ölçek, farklı kadercilik boyutları ile çeşitli tutum ve davranışlar arasındaki ilişkinin ortaya konması amacıyla gelecek çalışmalarda kullanılabilir. Bu çalışmalardan elde edilecek bulgular deprem, trafik kazası ve hastalıklar gibi önemli yaşam olaylarıyla ilgili psikolojik süreçlerin daha iyi anlaşılmasına katkıda bulunabilir

Subject Keywords

Kadercilik, Kader, Ölçek geliştirme, Geçerlik, Güvenirlik

URI

https://hdl.handle.net/11511/77686

Collections

Department of Psychology, Conference / Seminar