Date

2013-12-31

Author

Togan, İnci Zehra
Pişkin, Evangelia
Ekşi, Elçin

Metadata

Show full item record

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

Item Usage Stats

1105
views

0
downloads

Cite This

Türkiye, sığır, keçi, koyun gibi hayvanların evcilleştirilmesi sürecini ve bu süreçteki evrimsel aşamaları anlamak açısından büyük bir öneme sahiptir. Son arkeolojik araştırmalar, günümüzden yaklaşık 11.000 yıl önce başladığı düşünülen, ilk koyun evcilleştirme faaliyetlerinin Anadolu’nun güneydoğusunda ve neredeyse tamamen Türkiye sınırları içerisinde gerçekleşmiş olabileceğine işaret etmektedir. Dolayısı ile dünya üzerindeki tüm koyun ırklarının kökenlerini güneydoğu Anadolu’da evcilleştirilen ilk koyunlardan almış olduğu görüşü kuvvet kazanmaktadır. Dünya ırkları üzerinde yapılan, kalıtımı sadece anne yolu ile olan mitokondriyal DNA çalışmaları beş farklı haplogrubun (A-E) var olduğunu göstermektedir. TÜBİTAK destekli KAMAG106G005 (www.turkhaygen.gov.tr) projesinin koyun ırkları ile ilgili olarak Orta Doğu Teknik Üniversitesi Biyoloji bölümünde Prof. Dr. İnci Togan’ın laboratuvarında yürütülmüş olan mitokondriyal DNA çalışmalarının sonucu olarak yerli modern koyun ırklarımızın tüm bu haplogrupları taşıdığı ve sürekli geçişli bir örgü (cline) sergiledikleri görülmüştür. Ayrıca yerli ırklara ek olarak çalışılan Anadolu Yaban Koyunu’nda (Ovis gmelini anatolica) (Avrupa’da yaygın olarak gözlenen haplogrup B’nin atası olduğu düşünülen) haplogrup B’nin bulunmadığı gözlenmiştir. Anadolu’da evcilleştirilen ilk koyunların günümüz dünya koyun ırklarının atası olup olmadığı, günümüzde Anadolu’da gözlenen haplogrup dağılımının ne zaman ortaya çıktığı ve evcilleştirme sürecinde nasıl değiştiği, binlerce yıl önce B haplogrubunu taşıyan yaban koyunlarının Anadolu’nun nerelerinde var olduğu, B haplogrubuna ne olduğu gibi soruları cevaplamak ancak evcilleşmenin başladığı Neolitik çağdan (yaklaşık olarak 11.000 yıl önce) günümüze kadar gelmiş olan örneklerin antik DNA (aDNA) açısından çalışılması ile mümkün olacaktır. Bu soruları cevaplamaya yönelik ön çalışma olarak 2011 yılında TÜBİTAK’a sunmuş olduğumuz proje önerisi kabul edilmiştir (TÜBİTAK Proje No: 111T464) ve önerilen çalışmaları yürütmek üzere Mayıs 2012 itibari ile ODTÜ kampüsünde özel bir antik DNA laboratuvarı kurulmuş ve koyunda aDNA çalışmalarına başlanmıştır. Bu projede mtDNA’nın D-halkasındaki 144 baz çiftlik (bç) kısa bir bölge Yüksek Lisans öğrencisi Nihan Dilşad Dağtaş tarafından çalışılmaktadır. Aday araştırmacı Dr. Füsun Özer ise Mart 2012’de PloS ONE isimli mecmuada yayımlanmış olan, Olivieri ve arkadaşlarının kullandığı çok daha uzun bir bölgenin (2500 bç) 1204 bç’lik bir kısmını çalışacaktır. Bu 1204 bç’lik bölge yükseltgenebilirse günümüz ve antik örnekler arasındaki genetik farkın çözünürlüğü artmış olacaktır. Böylece, Dr.Togan’ın laboratuvarında modern koyunlar ile yapılmış çalışmalar ile antik koyun örnekleri ve yeryüzünde birçok bölgeden çalışılmış veri bankalarında mtDNA sekansları bulunan koyunları annesel yönden ilişkilendirecek bir çalışma yapılmış olacaktır.

Subject Keywords

Popülasyon Genetiği, Evrim, Biyoinformatik

URI

https://hdl.handle.net/11511/61900

Collections

Department of Biology, Project and Design