Depremlere ilişkin sosyal-bilişsel süreçler: Dehşet yönetimi ve sistemi meşrulaştırma bakış açısı

Date

2018-11-17

Author

Doğulu, Canay
Sakallı, Nuray

Metadata

Show full item record

Item Usage Stats

706
views

0
downloads

Amaç: Dehşet yönetimi ve sistemi meşrulaştırma süreçleri ile bu süreçler arasındaki motivasyonel etkileşim, afetlerin de içinde bulunduğu çeşitli uygulamalı alanlar bağlamında yapılan araştırmalarla anlaşılmaya çalışılmaktadır. Bu çalışmada, söz konusu yazına katkıda bulunmak amacıyla sistemi meşrulaştırma süreçleri Türkiye’de depremler özelinde ve dehşet yönetimi çerçevesinde ele alınarak depremlere dair algı ve tepkilerin altında yatan sosyal-bilişsel süreçler incelenmiştir. Çalışma kapsamında ölümlülük uyarımının (ÖU) ve sistem tehdidinin (ST) deprem maruziyeti kontrol edildikten sonra kadercilik, sistemi meşrulaştırma ve deprem hazırlığına olan etkisi ile bu etkinin genel ve afetle ilgili seviyelerdeki farklılaşması deneysel olarak araştırılmıştır. Yöntem: Çalışmaya, uygun örnekleme yöntemiyle belirlenmiş 308 kişi internet üzerinden katılmıştır. Katılımcılar 3 (ÖU: ölüm veya deprem veya kontrol) X 3 (ST: genel veya afetle ilgili veya kontrol) denekler arası desenin 9 deneysel koşulundan birine seçkisiz atanmıştır. Çalışmanın bağımlı değişkenleri üç gruptan oluşmaktadır: kadercilik, sistemi meşrulaştırma ve deprem hazırlığı. Kadercilik için, genel kadercilik (kader, işlevsellik, çaresizlik, boyun eğme, değer biçme, kontrol edilemezlik ve şans) ve afetle ilgili kadercilik (deprem kaderciliği, depremden sorumlu tutma, deprem hasarından sorumlu tutma ve hasar önlenebilirliği) değişkenleri kullanılmıştır. Sistemi meşrulaştırma için genel ve afetle ilgili sistemi meşrulaştırma değişkenleri kullanılmıştır. Deprem hazırlığı içinse, genel hazırlıklı olma, niyet, öz yeterlik ve sonuç beklentisi değişkenleri kullanılmıştır. Araştırma amacına uygun olarak, deneysel veriye 3 X 3 faktörlü bir seri tek ve çok yönlü varyans analizleri uygulanmıştır. Bulgular: Analiz sonuçlarına göre, ST ana etkisi ile ÖU ve ST etkileşimi bağımlı değişkenlerin hiçbirinde gözlemlenmemiştir. ÖU’nun ana etkisi ise sadece deprem kaderciliğinde gözlemlenmiştir. Analiz sonrası karşılaştırmalar, deprem koşulundaki katılımcıların kontrol grubundakilere kıyasla daha yüksek düzeyde depremle ilgili kaderci düşünme eğiliminde olduğunu göstermiştir. Tartışma: Bulgular, afetler bağlamında dehşet yönetimi ve sistemi meşrulaştırma süreçlerine görgül bir bakış açısı getirmektedir. Bu anlamda çalışma, afetler ile sosyal psikoloji yazını arasında arasında kurduğu kuramsal ve yöntemsel köprüyle depremlere dair algı ve tepkilerin altında yatan sosyal-bilişsel süreçlerin anlaşılmasına katkıda bulunmaktadır.

Subject Keywords

Afet, Dehşet yönetimi, Sistemi meşrulaştırma, Kadercilik, Deprem hazırlığı

URI

https://hdl.handle.net/11511/78341
https://halic.edu.tr/documents/fenedebiyat/20-ulusal-psikoloji-kongresi-bildiri-ozetleri-kitabi-2.pdf

Conference Name

20. Ulusal Psikoloji Kongresi (15 - 17 Kasım 2018)

Collections

Department of Psychology, Conference / Seminar

Suggestions

OpenMETU
Core

Afet bağlamında ölümlülük uyarımı ve sistem tehdidi Doğulu, Canay; Sakallı, Nuray (2018-04-27) Kuramsal olarak dehşet yönetimi (Greenberg, Pyszczynski ve Solomon, 1986) ve sistemi meşrulaştırma (Jost, Banaji ve Nosek, 2004) süreçleri ve ikisi arasındaki motivasyonel dinamikler, özellikle afetler bağlamında son yıllarda dikkat çeken çalışma konularından olmuştur (örn., Anson, Pyszczynski, Solomon ve Greenberg, 2009; Hart, 2014; Blodorn, O’Brien, Cheryan ve Vick, 2016; Landau ve ark., 2004). Mevcut yazında ilgili kuramsal arka plan temelinde yapıl...
Afetlerde Psikolojik Destek İçin Psikolojik Danışmanlara Yönelik Çevirimiçi Eğitim Geliştirilmesi Altun, Arif; Erdur Baker, Özgür; Yıldırım, Zahide(2018) Afetlere doğrudan ya da dolaylı olarak maruz kalan toplum ve bireylerin uzun ve kısa sürelizorluklar yaşamamaları için afet öncesinde hazırlık, sonrasında ise müdahale çalışmalarındaruh sağlığı uzmanlarına önemli sorumluluklar düşmektedir. Oysa ülkemizde afet sonrasıpsikososyal müdahale yapabilecek insan gücü hayli kısıtlıdır. Yaşanan depremler,teknolojik/maden kazaları, ekonomik krizler, terör, sınırlarımızdaki savaşların sonucumeydana gelen göçler afet ve travmalara maruz kalmış ya da kalması olası bireyl...
Afet Riski Yönetimi Kapsamında Kent Planlama; İstanbul Planları Ve Uygulamalar Özyetgin Altun, Ayşe; Öğdül, Hürriyet Gülsün (Middle East Technical University Faculty of Architecture, 2021-12-01) Araştırmanın temel sorusu Türkiye’de kent planlamanın afet riski azaltımı ve yönetimi (ARAY) sürecinde etkin rol alıp almadığıdır. 1999 yılı Gölcük ve Düzce depremleri Türkiye’deki plansız kentleşme sorunun büyük acılara ve ekonomik kayba neden olabileceğini çarpıcı bir şekilde göstermiştir. Aynı zamanda sadece acil durum müdahalesi yöntemi ile afetlere karşı ne kadar hazırlıksız kalındığı anlaşılmıştır. Ardından geçen yaklaşık yirmi yıllık süreçte Türkiye’de ARAY kabulleri uluslararası perspektifle paralel...
Tedarik zinciri yönetimi verimlilikleri açısından Türk ve Bulgar KOBİ’lerinin karşılaştırılması Bayraktar, Erkan; Tatoglu, Ekrem; Zaim, Selim (Orta Doğu Teknik Üniversitesi (Ankara, Turkey), 2009-12-1) Artan küresel rekabet koşulları, teknolojik gelişmeler ve bilişim sistemlerinin daha yaratıcı kullanımı, firmaların tedarik zinciri yönetimi (TZY) uygulamalarını, başarı için kritik öneme sahip bir hale getirmiştir. Günümüzdeki rekabet, firma bazından çıkıp tedarik zincirleri arasındaki yoğun bir mücadeleye dönüşmüştür. Bu çalışmada KOBİ ölçeğindeki firmaların TZY uygulamalarına ilişkin faaliyetlerini değerlendirme amacıyla bir anket geliştirilmiştir. Ankete katılan 156 Türk ve 95 Bulgar KOBİ’sinden birinci...
Düşük Sosyo-Ekonomik Statüdeki Ergenlerde Psikolojik İyi Oluş: Sistemi Meşrulaştırıcı İnançların, Öfke ve Hayranlık Duygularının Rolü Altop, Ecem; Solak, Nevin (ODTÜ- AYNA Klinik Psikoloji Destek Ünitesi, 2021-10) Bu çalışmada, düşük sosyo-ekonomik statüdeki (SES) ergenlerin psikolojik iyi oluşlarının ergenlerin varlıklı akranlarıyla ilgili hissettikleri duygularla ve ekonomik eşitsizliğe dair inançlarıyla ilişkisi araştırılmıştır. Çalışmada, ekonomik eşitsizlikle ilgili inançlar bireylerin mevcut ekonomik, sosyal ve politik düzenlemeleri meşrulaştırma ve savunma motivasyonunu konu alan sistemi meşrulaştırma kuramı perspektifinden ele alınmıştır. Duygulardan ise mevcut çalışma bağlamı ile oldukça ilişkili olan iki du...

Citation Formats

C. Doğulu and N. Sakallı, “Depremlere ilişkin sosyal-bilişsel süreçler: Dehşet yönetimi ve sistemi meşrulaştırma bakış açısı,” presented at the 20. Ulusal Psikoloji Kongresi (15 - 17 Kasım 2018), Ankara, Türkiye, 2018, Accessed: 00, 2021. [Online]. Available: https://hdl.handle.net/11511/78341.